Bardaginn – jólasaga úr Reykjavík

Fæðingahríðar jólanna voru hafnar. Í kirkjum landsins sitja hvítir kollar og syngja sálma með skærum titrandi röddum. Berir hvirflar með gráum krögum stara þögulir og samanbitnir á miðaldra mann í kjól sem getur ekki gert upp við sig hvenær hann hættir að tóna og byrjar að tala. Fyrsta aðventukertið flöktir á altarinu. Jóhann nemur staðar á gangstétt og horfir inn um skítugan glugga á fábrotnum þrifalegum matsölustað í útjaðri miðborgar Reykjavíkur. Hann rennir augunum yfir salinn sem er hálf fullur af gömlum miðaldra karlmönnum, sem sitja einir við fjögurra manna borð og sötra kaffi eða maula jólaköku. Hér hafði hann staðið, í sömu sporum fyrir rétt tæpu ári. Á jóladag: 

Þann dag voru gluggarnir gljáfægðir og hreinir. Á borðunum voru snyrtilegir dúkar og lítið kerti í skál á hverju borði. Um það bil helmingur borðanna var upptekinn og við flest þeirra sat einn eldri karlmaður í snyrtilegum fötum með bindi eða þverslaufu. Hann fann óvenju sterkt fyrir einmannakenndinni þetta kvöld.                      

Honum varð starsýnt á einn mann öðrum fremur. Ef til vill vegna þess að hann var dálítið líkur móðurafa hans. Annars var ekkert sérstakt við hann þar sem hann sat einn og sötraði kaffið sitt. Það var eins og hann hefði gleymt heiminum. Eða ef til vill var honum hætt að finnast nokkuð til hans koma. Hann sat hreyfingarlaus og horfði á flöktandi kertið sem ósaði í dauðateygjunum meðan bílarnir þutu framhjá glugganum og hurfu út í tómið eins og jörðin. Þegar kertið dó stóð gamli maðurinn upp. Hann tók frakkann sinn úr fatahenginu, setti upp höfuðfatið, smeygði sér í skóhlífar með mannbroddum og rölti einn út í jólamyrkrið. Jóhann gekk í humátt á eftir honum. Þeir gengu um stund framhjá lokuðum verslunum og blikkandi ljósum. Að lokum beygði gamli maðurinn út af verslunargötunni. Hann gekk hægum skrefum, upp brattan mannlausan stíg, framhjá uppljómuðum húsum sem ilmuðu af jólaboðum.Það setti að Jóhanni hroll. Var þetta hann sjálfur eftir þrjá áratugi? Er þetta hann sem nemur staðar við gamalt þríbýlishús, sem gengur hægum skrefum upp hálar tröppurnar, seilist ofan í vasann og dregur upp slitinn lykil. Er þetta hans hönd sem titrar aðeins þegar hann stingur lyklinum í skráargatið. Það marrar í hurðinni þegar hann lýkur upp. Hann hverfur inn um gættina og lokar jólin úti í nóttinni. Þarna inni getur hann falið vonir sínar og þrár. Grátið ef honum sýnist svo án þess að eiga það á hættu að heimurinn spotti hann.                      

Á morgun gengur hann sömu leið til baka þar til hann kemur að matsölustaðnum þar sem borðið hans bíður enn. Fjögurra manna borð, fyrir einn.                      

Jóhann rankar við sér fyrir framan skítugan gluggann og lítur á klukkuna. Einmannakendin sem minningarnar helltu yfir hann gufar upp þegar hann hugsar um Stínu. Hann er að verða of seinn á stefnumótið. Hann snýst á hæl og gengur eins hratt og fæturnir geta borið hann. Burt frá þessum stað þar sem einsemdin býr.

Jóhann gengur inn í kaffihúsið í verslunarhöllinni þar sem hann hefur mælt sér mót við Stínu og sest við borð sem er laust lengst inní horni. Þennan fyrsta sunnudag í aðventu er musteri verslunarinnarinnar yfirfullt af fólki á öllum aldri sem þýtur fram og aftur, út og inn með sprengfulla innkaupapoka í báðum höndum. Jóhann lítur á klukkuna. Hún er á slaginu korter yfir fimm en ekkert bólar á Stínu. Hún kemur rúmlega hálf sex.                      

- Það var erfitt að losna úr vinnunni. Það er eins og þeir haldi að hjúkrunarfræðingar eigi ekkert einkalíf.

Alltaf nýjar afsakanir.                      

- Það er svo mikið að gera á deildinni að ég er alveg að krebera og svo hef ég verið svo irriteruð útí mömmu uppá síðkastið.                      

Hún hlammar sér niður á stólinn og stynur.  Jóhanni finnst hún fráhrindandi og ósexí þegar þessi gállinn er á henni.                      

- Mamma keyrir algerlega yfir mig. Gengur meira að segja svo langt að svara spurningum sem aðrir beina til mín og talar framhjá mér eins og ég sé bæði mállaus og heyrnarlaus.                     

Stína lætur dæluna ganga og gefur sér varla tíma til að anda á milli setninganna. Hann veit varla lengur útá hvað samband þeirra gengur. Stundum finnst honum hún nota sig eins og skriftaföður eða sálfræðing. Hann hafði hrifist af ákafa hennar og eggjandi líkama. En nú finnst honum eins og þessi sami ákafi sé að eyðileggja sambandið.                      

Hún er rúmlega þrítug, lágvaxin og grannholda með sítt kastaníubrúnt hár, dökkbrún augu og fallegt andlit. Einstæð móðir með tveggja ára gamla dóttur og í stöðugum fjárhagskröggum. Sjálfur er hann nokkur ár um fertugt, viðskiptafræðingur, meðalmaður á hæð, smáfríður og húðin slétt. Ljósblá augun eru vökul og tær og skollitað hárið þykkt og lifandi. Hann er örlítið framsettur en annars frekar grannholda, miðað við aldur. Flestir vinir hans úr menntó eru komnir með vömb, og margir meira eða minna grásprengdir og sköllóttir. Hann var ánægður með eigið útlit. Eiginlega finnst honum hann líta betur út núna miðað við hina ”strákana” en hann hafði gert á menntaskólaárunum. Jóhann gat borist á ef hann vildi, en var kirfilega fastur undir hælnum á kröfuhörðum lánadrottni. Átti í raun ekki bót fyrir rassgatið ef hann yrði gerður upp í dag. Stína vissi ekkert um það. Enginn hafði innsýn í stöðu fyrirtækisins nema hann og hans lánadrottinn. Ekki einu sinni eiginkonan. Hún lét sig slíkt heldur engu varða meðan peningarnir héldu áfram að rúlla inn í daglegan rekstur.    

Hjónabandið hafði verið slæmt undanfarin ár. Ekki bætti það úr skák að konan var fyrir löngu hætt að hafa áhuga á kynlífi. Hann var ófullnægður í hjónabandinu og þurfti líkamlega nálægð. Stína þurfti félaga og fjárhagslegan stuðning til að njóta lífsins. Honum hafði fundist þau eins og sköpuð hvort fyrir annað. Allt hafði byrjað sem einnar nætur gaman eftir veislu hjá sameiginlegum kunningja. Hún átti frumkvæðið þá nótt en það var hann sem hafði haft samband seinna. Hún kom inn í líf hans eins og ferskur andblær. Hann jós í hana gjöfum og gullhömrum. Hún vissi að hann var giftur en henni stóð á sama. Hún vildi bara njóta lífsins með honum. Sagði frá upphafi að það þyrfti ekki að verða neitt meira. Hann væri hvort eð er of gamall fyrir sig.

Kynlíf var mikilvægt fyrir Stínu. Hann hafði aldrei verið með konu sem var jafn áköf og óheft í kynlífi. Það kitlaði karlmennsku hans. Honum fannst að þau hefðu komist að samkomulagi án þess að segja það beint út. Að samband þeirra væri byggt á gagnkvæmum nautnum og hefði ekkert með ást að gera. Það var fullkomin lausn fyrir hann, þá. En í dag? Hann vissi ekki hvort hann vildi halda henni eða sleppa. Hann varð alvarlega smeykur um daginn þegar hún kom því til skila að hún elskaði hann. Skrifað það á blað sem lá á borðinu fyrir framan hann. Hann lét sem hann sæi ekki hvað stóð á blaðinu en hann vissi, að hún vissi, að hann vissi. En hann hafði hreinan skjöld. Hafði aldrei sagt að samband þeirra gæti orðið meira en nautnasamband. Hann vildi ekki sundra fjölskyldunni þrátt fyrir allt. Hann þjáðist af stöðugu samviskubiti vegna konunnar, en lét sig reka með straumnum. Þau höfðu verið saman lengi og konan í mörg ár verið eina mannveran sem hann gat trúað fyrir erfiðum tilfinningum. Hann gæti aldrei lifað með konu eins og Stínu. Aldrei treyst henni á erfiðum stundum. Aldrei viðurkennt fyrir henni að hann væri lítill og hræddur. Honum fannst kynlífssamband þeirra byggjast á því að hann væri ósigranlegur “alfa api”. Að ef hann sýndi veikleika yrði hún fráhverf honum og fynndi sér nýjan drottnara.                      

- Veistu, ég hef ekki ennþá sagt mömmu frá okkur þó við séum búin að vera saman í hálft ár. Áður sagði ég henni allt, það var einhvern veginn svo sjálfsagt. En ekki núna. Ef hún vissi um okkur væri hún vís með að vilja bjóða þér í mat og áður en þú vissir af væri hún farin að skipuleggja brúðkaup. Asnalegt orð, brúðkaup. Ég meinaða, að kaupa sér brúðu. Eins og að kaupa sér mellu.                     

Stína hló. Jóhann hló ekki. Honum leið ekki vel. Þetta samband við Stínu var komið í óefni. En hann gat ekki hugsað sér að lifa án kynlífs og Stína gaf honum það sem konan hans gat ekki, eða vildi ekki gefa honum. Hann var fastur í öngstræti þar sem hvatirnar ýttu honum lengra og lengra inn í ógöngur og hann fann enga leið út hvernig sem hann reyndi.                       

- Komum heim til mín, stelpan er hjá mömmu. Ég sagði henni að ég þyrfti að taka aukavakt í kvöld, svo hún sefur þar í nótt.Jóhann fann að hann vildi sjá sjálfan sig standa upp og segja “nei Stína, þetta er búið”. En það var vika síðan þau höfðu átt kvöld saman og hann þráði ekkert jafn heitt einmitt núna og að taka Stínu á eldhúsborðinu.                      

Hálftíma síðar situr hann við eldhúsborðið og maular kex. Hann reynir að láta á engu bera. Hún hefði vel geta sagt honum að hún væri á túr þegar hann hringdi í hana í vinnuna fyrr um daginn. Hún stoppaði hann þegar hann reyndi að leggja hana á borðið. Hann sagði að það skipti engu máli þó hún væri á túr, en hún vildi ekki. Sagði að hún vildi bara hafa hann hjá sér í kvöld og tala um ÞAU.                      

Hann vill síst af öllu tala um ÞAU. En hvað getur hann gert? Hann getur ekki bara staðið á fætur og sagt “því miður ef ég fæ ekki drátt er ég farinn”. Hann langar að segja það en það er ekki taktiskt rétt.                      

Hann gerir örvæntingafulla tilraun til að beina kvöldinu í annan farveg. Stingur uppá að leigja mynd. En það er ekki við það komandi. Hún vill bara tala um ÞAU. Hún talar um ÞAU í fjóra klukkutíma. Hann þykist hlusta, en hugurinn er á allt öðrum stað.                      

Þegar hann kemur heim um kvöldið reynir hann í fyrsta skipti í langan tíma að fá konuna til við sig. Það er eins og að ganga á vegg. Hún hefði að minnsta kosti geta logið því til að hún væri með hausverk eða að jólastressið hefði gert hana náttúrulausa. Hann þolir illa að fá þvert nei eins og hann sé holdsveikur. Það er þessi stöðuga höfnun sem hann á erfiðast með að sætta sig við. 

  _______________ 

Jóhann situr í litlu kytrunni sinni og rýnir inn í tölvuna. Hann hefur hólfað af innsta hlutann af geymsluloftinu með spónaplötum og sett í einfalda hurð sem hann læsir með hengilás að utan og hespu að innanverðunni. Hingað upp kemur aldrei nokkur sála en honum finnst tryggara að geta lokað að sér. Hér geymir hann handrit að ýmsu sem hann er að dunda sér við að skrifa þegar tóm gefst. Hér fær hann að vera í friði. Herbergið er lítið, varla meira en sex fermetrar og að mestu undir súð. Lítill opnanlegur gluggi er á gaflinum og undir honum stendur gamla ljósbrúna tekk skrifborðið sem amma hans og afi gáfu honum þegar hann byrjaði í gagnfræðaskóla. Á skrifborðinu stendur nýleg tölva og prentari. Gamall hvítur skrifborðslampi situr fastskrúfaður á borðplötuna. Við skrifborðið stendur skrifborðsstóll með dökkbláu áklæði. Á gólfinu er rjómagulur gólfdúkur úr plasti. Undir annarri súðinni á gamla slitna græna svefnbeddanum hans liggja tveir rauðir koddar og brúnt ullarteppi. Í rúmfatageymslunni geymir hann gömlu Andrésblöðin sem hann hafði safnað þegar hann var barn. Í horninu þar sem höfuðgafl beddans og skrifborðið mættast stendur gamla ljósbrúna tekk náttborðið hans og á því grár leslampi. Spónaplöturnar eru ómálaðar. Hér er allt sem hann þarf. Engir óþarfa skrautmunir eru í herberginu ef frá er talin upplituð mynd sem hangir á veggnum hægra megin við dyrnar. Myndin er af gömlum manni í slitnum vinnufötum með gráa ullarhúfu. Hann situr hokinn á fornfálegri rauðri dráttavél. Landslagið í kring er eyðilegt og hrjóstrugt. Það lítur út fyrir að vera sumar en það er snjór í fjöllum. Engin mannvirki eru sjáanleg. Ef vandlega er rýnt í myndina má greina það sem stendur handskrifað neðst í hægra horni myndarinnar:

- Jói minn, hér er mynd af dráttavélinni sem ég keypti í sumar. Gleðileg jól: Pabbi.-

_______________ 

Jóhann Gunnarsson er að glíma við að berja saman æviminningabrot. Eftir að mamma þeirra dó, þegar hann var tæplega fimm ára, höfðu hann og Halldór bróðir hans að mestu búið hjá móðurforeldrum þeirra í litla-Skerjafirði norðan við gamla flugvöllinn í Reykjavík.

Pabbi þeirra var farandverkamaður og flutti milli staða þar sem vinnu var að fá. Það var ekkert líf fyrir börn svo móðurforeldrar hans höfðu farið fram á það við pabba þeirra að þeir flyttu til þeirra. Það var auðsótt mál. Minningarnar úr Skerjafirðinum voru því bæði ljúfar og leiðar og hann fann hugarró í að setja þær á blað: 

_______________

 

Maggi taldi prumpana. Fjórir, fimm, sex. Hann gretti sig ógurlega til að fá út einn til. Allt í einu spratt hann upp og augun stóðu á stilkum.                      

 - Djöfull, það kom skítur!                     

Jói horfði hugfanginn á hetjuna leika listir sínar á skúrþakinu í njólamóanum vestanvið litla-Skerjó, milli húsaþyrpingarinnar og fjörunnar.                     

- Kúkaðirðu í buxurnar? Spurði Jói og gapti.                     

- Þegiðu asninn þinn. Ég lem þig ef þú kjaftar frá. Hann hoppaði fimlega niður af þakinu, lenti á fótunum og hljóp heim eins og eldibrandur.                     

Jói sat einn eftir á þakinu. Ryðgað bárujárnið var heitt í ágústsólinni. Innan um riðið mátti sjá skellur af rauðum lit sem einu sinni hafði þakið bárujárnið á þessari stoltu byggingu. Kastalanum hans Magga.

Eiginlega hafði þetta verið kastalinn hans Runka, sem verið hafði besti vinur Magga. En þegar Runki valdi nýja strákinn fram yfir hann varð Maggi reiður og niðurlægður. Hann ákvað að hefna sín. Maggi hafði komið til Jóa snemma um morguninn og spurt eftir honum.

Þegar strákur eins og Maggi spyr ”viltu vera memm”, er ekki hægt að segja nei. Jafnvel þó það þýði að sleppa því að fara í bíó með Dóra stóra bróður og sjá nýjustu Tarzan myndina.

Maggi var þjóðsagnapersóna í hverfinu. Einn af þeim sem gat allt. Pabbi hans var flugmaður og flaug til útlanda. Í hverri ferð kom hann heim með útlenskt dót. Maggi átti svo mikið af flottu dóti að það var eins og að koma til Himnaríkis að vera heima hjá Magga. Það var heiður sem Jóa hafði bara einu sinni hlotnast. Þau voru líka með ameríska hersjónvarpið. Maggi var eins og alfræðiorðabók um amerískar ofurhetjur sem þeystu um slétturnar á hestum og björguðu fallegum stelpum frá vondum indjánum, eða urðu fyrir geislun og breyttust í græna risa í rifnum stuttbuxum. Maggi var líka tveim árum eldri en Jói og átti að byrja í sjöárabekk um haustið. Að Maggi skyldi banka uppá og spyrja Jóa hvort hann vildi ”vera memm” var mesta upphefð sem Jóa hafði hlotnast á hans fimm ára stuttu ævi.  

Það var sunnudagsmorgun og enginn kominn út. Maggi sagði Jóa að þeir yrðu að vera snemma á ferðinni til að hertaka kastalann áður en Runki vaknaði. Að dómi Magga var Runki svikari sem gengið hafði í lið með helvítis holtara. Það var algerlega óþolandi. Það hafði aldrei gerst fyrr í sögunni að holtarafjölskylda hafði flutt í litla-Skerjó. Holtarar voru pakk og stór hættulegir. Krakkarnir í Skerjó höfðu svo lengi sem elstu börn mundu háð grimmar orrustur við holtarana. Oftast börðust liðin um gamalt steinhús, Möngó, sem var komið í eyði og stóð á eyðilegri klettahæð sem skildi að litla-Skerjó og Holtin.

Þegar Stebbi flutti í litla-Skerjó um vorið hafði hann ekki þorað að segja neinum að þau hefðu búið í Holtunum. Holtarar voru skíthræddir við skerfirðinga. Voru vissir um að þeir væru allir sadistar sem hengdu fólk upp á fótunum og píndi það á kvalarfullan hátt. Stebbi hafði bara búið nokkrar vikur í Holtunum. Samt nógu lengi til þess vita að hinumegin við Möngó bjó hættulegasti kynþáttur á jörðinni. Hann hafði aldrei tekið þátt í neinum bardaga. Þess vegna þekkti enginn í litla-Skerjó Stebba þegar hann flutti í Garð, gamla stóra steinhúsið við Reykjavíkurveg. Hann kom frá Bíldudal sem var einhversstaðar útá landi. Stebbi var snillingur í fótbolta. Betri en Maggi. Þó enginn þyrði að segja það upphátt svo Maggi heyrði. Stebbi hafði spilað með yngsta flokk í fótboltaliðinu á Bíldudal og kallaði sig Bílddæling. Hvers konar nafn var það? Maggi hafði verið fljótur að snúa útúr nafninu.

- Hvað segir bílaælupestin? Pabbi drepur þig ef þú ælir á nýja bílinn hans.Ha, ha, ha...! Maggi hló alltaf að eigin fyndni. En hann var sá eini sem hló þegar hann gerði grín að Stebba. Líka þegar Magga tókst að grafa upp að pabbi Stebba hét Ljótur.

- Þetta er nú ljóta ælupestin. Hvein í Magga þegar hann var búinn að tilkynna öllum í hverfinu uppgötvun sína. Einhver hló lágt af hlýðni við Magga en brandarinn féll að mestu flatur. Það óhugsandi hafði gerst. Maggi hafði fallið í skuggann af Stebba. Meira að segja Runki spurði oftar eftir Stebba en Magga. Þó Maggi væri bæði reiður og sár var hann algerlega ráðalaus. Hann hafði alltaf verið númer eitt í hverfinu í sínum aldurshóp, en nú var hann allt í einu númer tvö. Fyrir tæpri viku kom lausnin á silfurfati. Maggi hafði heyrt pabba sinn spyrja pabba Stebba hvar þau hefðu búið áður. Hann trúði varla sínum eigin eyrum. Þau höfðu flutt til Reykjavíkur frá Bíldudal en meðan þau voru að leita sér að húsnæði bjuggu þau hjá frænku hans á Fálkagötunni.

- Djöfull maður! Maggi náð varla andanum. Stebbi var þá helvítis holtari. Nú var hann viss um að allir myndu snúa við Stebba bakinu. Vonbrigðin voru því gífurleg þegar Runki bara hristi hausinn. Honum var alveg sama þó Stebbi hefði búið hjá frænku sinni í holtunum. Hann var frá Bíldudal og það reiknaðist ekki sem holtari þó maður ætti gamla frænku sem bjó þar. Hann var ekki einu sinni viss um að þeir sem byggju á Fálkagötu væru alvöru holtarar. Í sannleika sagt hafði Runki ekki hugmynd um hvar Fálkagata var, eða hvar holtin enduðu og byrjuðu.  Maggi fylltist heilögu hatri. Hann skyldi hefna sín á Runka og Stebba. Allir sem voru vinir þeirra voru óvinir hans. Það var bara verst að nánast allir í hverfinu voru vinir Runka og Stebba. Hann mundi ekki eftir neinum strák sem ekki var í þessu djöfuls fótboltaliði sem Stebbi stofnaði um sumarið. Eftir að fótboltaliðið var stofnað hafði enginn lengur áhuga á Möngó. Holtararnir fengu að vaða þar uppi og halda þar til eins mikið og þeir vildu. Þetta voru verstu ættjarðarsvik í sögu litla-Skerjó. Ef Atli, stóri bróðir Magga hefði ekki verið í sveitinni hefði hann drepið Stebba. Atli hafði alltaf verið foringi í bardagaliði skerfirðinga. En núna var hann og allir hinir stóru strákarnir í sveit og þá hafði Maggi tekið yfir leiðtogahlutverkið. Að minnsta kosti í byrjun. Hann hafði haft stórar hugmyndir um að hertaka Möngó og skora á holtarana að reyna að taka það aftur. Maggi ætlaði að sanna það að hann gæfi Atla ekkert eftir sem hershöfðingi skerfirðinga. Þá þurfti þessi djöfuls Stebbi að flytja hingað og eyðileggja allt. Hann og þessi hallærislegi pabbi hans sem þóttist vera þjálfari fyrir fótboltaliðið. Hann var bara aumur leigubílstjóri sem fékk borguð skíta laun fyrir að keyra skitinn bíl meðan pabbi Magga fékk helling af pening fyrir að fljúga með fólk til útlanda. Það var ábyrgðamikið starf. Maggi var stoltur í hvert sinn sem hann sá pabba sinn í bláa einkennisbúningnum með gyltu hnöppunum. Auðvitað hafði hann ekki tíma til hanga með strákaliði í fótboltaleikjum allar helgar. Nei, Maggi var ekki í neinum vafa um að pabbi hans væri miklu merkilegri maður en pabbi Stebba. En samt var eins og strákarnir héldu að pabbi Stebba væri einhverskonar guð.                      

- OK, þjálfari! Já, þjálfari!                     

Djöfuls leigubílstjóra bíl-ælingur! Hann hataði þá báða, Stebba og pabba hans. Helvítis holtarar og ælupúkar.

- Ég get kannski fengið með mér strákana sem búa hjá ömmu sinni og afa? Allavega þennan litla? Maggi fylltist aftur eldmóði við þessa hugmynd. Þeir höfðu að vísu ekki búið nógu lengi í hverfinu til að geta kallað sig alvöru skerfirðinga en þeir voru allavega ekki holtarar og þeir voru ekki með í fótboltaliðinu. Hann hafði einu sinni boðið þeim heim til að horfa á GunSmoke í kanasjónvarpinu. Jói, þessi litli, hafði komið með. Dóri bróðir hans hafði bara verið með stæla. Sagt að hann hefði engan áhuga á kanasjónvarpi. Afi hans væri á móti hernum. Magga hafði langað til að berja hann en Dóri var rúmum þrem árum eldri en hann og miklu stærri. Atli hefði ábyggilega ráðið við hann, hugsaði hann. Maggi var of lífsreyndur í slagsmálum til að skora einhvern á hólm sem hann var ekki búinn að prófa áður í gamni slag. Jói var bara fimm ára og algjör auli. En Maggi varð að hafa einhvern með sér. Það var of niður lægjandi að vera einn. Jói varð að duga.Þeir vörðu kastalann með trésverðum, skjöldum, njólum og reyksprengjum. Maggi hafði þurrkað heilan haug af mold í bakaraofninum heima hjá sér. Mold sem þeir köstuðu í óvinina til að svæla þá burt. Það voru fjórir í óvinaliðinu en Jói og Maggi höfðu betur. Það var auðvita Magga að þakka. Hann þaut eins og píla milli þakbrúnanna og sló á skildi og hausa óvinana þegar þeir reyndu að komast uppá þakið. Eiginlega voru reglur um að ekki mætti slá í hausinn með trésverði. Bara með njóla. Þessar reglur giltu í innbyrðis slagsmálum. Ekki þegar barist var við holtara. Þá var allt leyfilegt. Stebbi var holtari að mati Magga og þeir sem voru með honum voru svikarar. Því giltu engar venjulegar siðareglur í þessum bardaga. Stebbi var fyrstur til að falla í valinn. Hann hafði náð í stóran trékassa til að standa á og var kominn hálfur uppá þakið á skúrnum. Maggi hljóp til og sló til hans með trésverðinu. Stebbi bar af sér höggið. Jói kom hlaupandi með reitt sverðið og sló af öllu afli beint í höfuðið á Stebba. Blóðið fossaði úr sári fyrir ofan vinstri augabrúnina svo Stebbi blindaðist og datt aftur fyrir sig. Hann var heppinn að það var mjúkt gras undir svo hann meiddi sig ekki mikið þegar hann lenti á bakinu. Það blæddi svo mikið úr sárinu að Stebbi neyddist til að fara heim til að fá plástur. Á meðan reyndi Runki að byggja stiga úr trékassanum og gamalli tunnu. Binni og Jenni héldu uppi linnulausri skothríð á Magga og Jóa með torfbitum og njólum sem þeir rifu lausa. Runki reyndi að komast uppá þakið en Maggi tók út tippið og meig yfir hann.  Runki hljóp organdi heim. Þá brast flótti í óvinaliðið og Binni og Jenni hlupu á eftir Runka.                       

Jói sat nú einn eftir á þaki kastalanns. Hann varð allt í einu hræddur. Hvað myndi gerast ef Stebbi og Runki kæmu aftur og fyndu hann hér einan og varnarlausan. Það var jú hann sem hafði slegið Stebba blóðugan. Hann sá að Maggi hafði gleymt eldspýtunum sem hann hafði verið með í vasanum. Þeir höfðu reykt þurran njóla um morguninn. Maggi kallaði það stríðspípu. Jóa fannst ógeðslegt að fá reykinn uppí sig en þorði ekki annað en að gera eins og Maggi sagði.                      

Jói stakk eldspýtunum í vasann. Hann flýtti sér að klifra niður af skúrþakinu og hljóp heim til ömmu. Dóri var ekki kominn heim úr bíó. Jóa fannst hann hafa upplifað stærsta ævintýri ævinnar og sá ekkert eftir að hafa ekki farið í bíó. Hann var glaður yfir að hafa tekið þátt í þessum bardaga. Stoltur yfir að hafa sigrað. En hann þorði ekki út. Var viss um að óvinirnir myndu taka hann og lemja. Kannski yrði hann drepinn? Hann var skíthræddur! Þegar Dóri kom heim sagði Jói honum alla söguna. Hann hélt að Dóri yrði hrifinn og stoltur af að eiga svona hugaðan lítinn bróður. En Dóri bara horfði á hann og kallaði hann hálfvita sem léti nota sig eins og hirðfífl. Jói vissi vel hvað hirðfífl var. Hann var reiður og sár útí Dóra en um leið þakklátur fyrir að eiga svona stóran bróður. Nokkrum vikum síðar flutti fjölskylda Stebba úr hverfinu en valdajafnvægið varð aldrei það sama og áður. Maggi varð aldrei aftur konungur í litla-Skerjó. Það er ég sem er Jói. Það síðasta sem ég veit um Magga var að hann flutti út á land og opnaði vélaverkstæði. Af Stebba hef ég ekkert frétt síðan þennan örlagaríka dag þegar ég missti sakleysið. 

_______________  

Jóhann hallaði sér afturábak í stólnum og renndi augunum yfir það sem hann hafði skrifað. Var bara nokkuð ánægður með það. Hann horfði útum gluggaboruna á kytrunni og virti fyrir sér nýfallinn snjóinn á grenitrénu með litlu bláu ljósunum sem litu út eins og stjörnuhiminn í jólamyrkrinu. Kyrrðin var rofin af háværum hrópum og barsmíðum.                     

- Jói! Jói!! Jói!!! Bank, bank, bank.

Hann hataði þegar hún barði með kústskaftinu í loftið til að ná athygli hans. Hann langaði til að trampa með fótunum í gólfið en lét það vera. Af tvennu illu var betra að lúffa og sleppa við orgið og grátinn sem vanalega fylgdu í kjölfarið þegar hann lét hart mæta hörðu. Það var ekki þess virði. Hann vistaði skjalið, stóð upp frá tölvunni, tróð gulum eyrnatöppum í eyrun og gekk niður í ormagryfjuna.

- Jói, Reyndu nú að hjálpa eitthvað til. Geturðu ekki farið og náð í gosið út í bílskúr, jólin byrja eftir tæpan klukkutíma. Mamma fer alveg að koma. Af hverju þarftu alltaf að skera helminginn af kartöflunum þegar þú flysjar, það er aldrei hægt að biðja þig um neitt í eldhúsinu. Ertu búinn að setja pakkana undir jólatréð?                      

Jóhann heyrði ekki mikið af þessari ræðu, hann var þegar kominn út í bílskúr. Hann tók eyrnatappana úr eyrunum, setti þá í öskju og stakk þeim í vasann. Hann langaði mest til að setjast upp í bílinn og keyra af stað. Til Stínu, eða bara eitthvað út í buskann.                      

Þetta gat bara farið á einn veg. Þau yrðu að skilja. Hann hafði þó ákveðið að bíða fram yfir hátíðirnar með að taka málið upp. En einmitt núna langaði hann mest af öllu að ljúka þessu af nú þegar. Hann hefði átt að vera búinn að taka þetta skref fyrir löngu. Hann óttaðist einsemdina.                      

Hann fann reiðina sjóða í sér en á sama tíma þjáðist hann ennþá af þessu lamandi samviskubiti. Konan hafði þrátt fyrir allt verið hans eini trúnaðarvinur í mörg ár og borið bæði börnin hans. En það var ekki eins og hún hefði ekki fengið neitt fyrir sinn snúð. Þetta voru fjandakornið hennar börnin líka. Hann hafði verið aðal fyrirvinna heimilisins bæði áður og eftir að börnin fæddust. En hann gat ekki horft framhjá því að hún hafði gengið með börnin, haft þau á brjósti og séð að mestu um þau meðan þau voru kornabörn.  Hann tók stöðugt meiri þátt í umönnun barnanna því eldri sem þau urðu og það var hún sem heimtaði að þau flyttu í einbýlishús. Hann hafði verið ágætlega ánægður í raðhúsinu. Einhverstaðar frá urðu peningarnir að koma svo hann neyddist til að vinna meira. Miklu meira en hann hafði haft þrek til. Hann gerði sér grein fyrir því núna þegar það var orðið of seint.  Nei, hann þurfti sko ekki að þjást af neinu fjandans samviskubiti. Þetta voru bara eðlileg vöruskipti. Ef kynlífið hefði verið í lagi hefði hann kannski haldið þetta út. Hann sparkaði í dekkjahauginn á gólfinu og bölvaði þegar hann meiddi sig í fætinum. Hann lét sig falla niður á gamlan hægindastól sem stóð við gamalt garðborð í einu horninu á bílskúrnum og andvarpaði. Hér ætlaði hann að sitja til morguns.                      

- Jói! Jói!!! Hvað er þetta með þig maður, ertu sofnaður þarna inni?!                       Hann stóð upp af gömlum vana, stundi, greip kippu af maltöli og appelsíni og gekk út úr bílskúrnum. Hann gekk inn í upplýsta stofuna í þann mund er kirkjuklukkurnar í útvarpinu hringdu inn jólin og kyssti konuna gleðileg jól. 

_______________                      

- Er einhver önnur í spilinu?  Jói! Svaraðu mér, er einhver önnur í spilinu!?  Hvernig geturðu gert mér þetta? Jói! Skellt því í andlitið á mér að þú viljir skilja þegar mamma er hér í heimsókn, á sjálfum jólunum. Djöfuls kvikindið þitt!                     

Fyrst hafði hún bara orgað og skellt hurðum, en nú var hún orðin ísköld. Hún leit ekki einu sinni á hann þegar hún talaði.                     

- Við hverju býst þú kona, þú ert fyrir löngu hætt að hafa frumkvæði í kynlífi og frystir mig algerlega úti ef ég reyni að koma nálægt þér. Hvernig heldurðu að mér hafi liðið undanfarin ár. Ég skal segja þér hvernig mér hefur liðið. Eins og getulaus geldingur eða í besta falli eins og ég væri holdsveikur. Jóhann fann hvernig honum létti þegar hann lét nú orðin endanlega flæða.                      

- En af hverju hefurðu aldrei talað um að þú værir óánægður í hjónabandinu. Þú skellir þessu bara framan í mig eins og blautri tusku. Ég get ekki til þess hugsað að þú hafir trúað einhverri annarri konu fyrir þessu öllu en ekki sagt eitt orð við mig. Ég á þetta ekki skilið. Nú var hún með grátstafina í kverkunum. Hann vissi að hún var að reyna að kalla á meðaumkvun en hann fann bara fyrir reiði.                     

- Þú hlýtur að geta sagt þér það sjálf að karlmaður á mínum aldri getur ekki lifað eins og munkur í hjónabandi. En ef þér líður betur að vita það, þá hef ég ekki trúað annarri konu fyrir einu eða neinu um okkar samband. Laug hann blákaldur.                     

- Ég hef bara trúað einum vini mínum fyrir þessu.                     

- Ha! Hefurðu verið að bera mig út við vini þína? Hvernig geturðu gert þetta Jói!? Hún hækkaði röddina.                     

- Heyrðu mig nú, ég veit ekki betur en að þú eigir ótal vinkonur sem vita allt um okkar samband, Bidda, Gunna, Veiga og hvað þær nú heita allar þessar kellingar. Hvernig heldurðu að mér hafi liðið öll þessi ára að vita að okkar einkamál væru umræðuefni í kjaftaklúbbunum hjá ykkur! Hann hækkaði röddina á móti.                     

- En þetta eru bestu vinkonur mínar og allt sem okkur fer á milli er í trúnaði. Hún og lækkaði röddina örlítið eins og hún efaðist sjálf um sannleiksgildi þess sem hún sagði.                     

- Nú, heldurðu ekki að ég geti átt trúnaðarvin alveg eins og þú? Jóhann hreytti þessu út úr sér og fann að reiðin var að ná yfirhöndinni. 

- Það er allt öðruvísi! Vældi konan og hækkaði röddina aftur.- Þú hefur aldrei sagt mér að þú ættir trúnaðarvin, þú sagðir alltaf að ég væri eini trúnaðarvinur þinn. Var það alltsaman bara lygi líka!? Nú, hækkaði hún röddina verulega og Jóhann vissi að annað hvort var að láta hér staðar numið og ganga út eða svara í sömu mynt. Hann sneri við og gekk í áttina að útidyrunum.                     

- Jói, getum við ekki talað við ráðgjafa? Hún talaði í biðjandi tón og barðist við að ná aftur valdi yfir röddinni.                     

Hann vissi að þetta myndi koma upp og var viðbúinn.                     

- Nei, það er ekkert að tala um, ég veit hvað ég vil og það getur enginn ráðgjafi bætt neinu við. Það er of seint. Ég er búinn að taka saman draslið mitt og pakka því inn í bílinn. Ég flyt út í dag. Búið mál. Við fáum okkur lögfræðinga og göngum frá eignaskiptunum eins fljótt og hægt er. Ég sef á skrifstofunni þar til ég hef fengið mér íbúð. Hann talaði hratt og ákveðið en í eðlilegri raddæð.                     

- Jói !?                     

- Nei, skilurðu ekki, ég vil ekki tala um þetta.                     

Hann gekk út án þess að líta aftur og lokaði hurðinni á eftir sér án þess að skella. Hann bara fór. Það var ekki meira mál en svo. Honum leið eins og unglingi sem var að flytja að heiman í fyrsta skipti þegar hann settist undir stýri og bakkaði hratt út úr innkeyrslunni. Það var blanda af frelsistilfinningu og kvíða. Hann hafði líka samviskubiti yfir að hafa misst þetta út úr sér á sjálfum jólunum þrátt fyrir að hafa verið ákveðinn í að bíða fram yfir hátíðir. En þetta bara braust fram eins og vatnselgur úr uppistöðulóni brostinnar stýflu. 

_______________                      

Það voru nú liðnir nokkrir mánuðir frá því að hann flutti  að ”heiman”. Hann hafði ekki snefil af samviskubiti lengur. Þeir Axel vinur hans höfðu talað mikið saman fyrst á eftir en einhverra hluta vegna hafði samband þeirra dofnað smá saman. Það var eins og þeir væru búnir að tala sig þurra. Þá fann hann hvernig einmannakenndin náði aftur tökum á honum. Krakkarnir voru bæði í samböndum og lifðu sínu eigin lífi, svo hann var mikið einn þegar hann var ekki með Stínu.                     

Hann reyndi að vinna bug á einsemdinni með því að sökkva sér niður í vinnu, og treysta böndin við Stínu. Hann gekk jafnvel svo langt að spyrja hana hvort hún væri tilbúin til að selja litlu íbúðina sína og kaupa stærri íbúð með sér. Hann var svo viss um að hún myndi segja já að það kom eins og högg í andlitið á honum þegar hún sagðist ekki vera tilbúin til að taka þetta skref, að minnsta kosti ekki enn. Hún hélt langa ræðu yfir honum um að hann væri svo ”tilfinningalega fjarverandi” í sambandinu. Hún þyrfti meiri nærveru og dýpt. Hann vissi að hún hafði ýmislegt til síns máls, en hann var ekki viss um að hann treysti henni fyrir sínum dýpstu tilfinningum. Hann sökkti sér niður í ennþá meiri vinnu.                      

Eftir þessa höfnun hætti hann að trúa því að sambandið við Stínu ætti sér nokkra framtíð. Þegar hann hafði gert þetta upp við sig dró hann sig ennþá lengra inn í skel. Þau fjarlægðust hvort annað meira og meira.  

_______________ 

Jólin voru á næsta leiti. Þetta voru fyrstu jólin eftir að hann flutti að ”heiman”. Það angraði hann óstjórnlega að hann skyldi ennþá hugsa um skilnaðinn á þennan hátt, ”að flytja að heiman”. Konan hafði búið áfram í húsinu og það var ef til vill þess vegna sem þessi hugsun var svona þrálát. Nú var húsið loksins komið á sölu og hann gat varla beðið eftir að losna við það. Þá myndi konan flytja út og hann myndi losna úr þessum átthagafjötrum sem honum fannst húsið vera.                      

Hann hafði hætt snemma að vinna þennan dag og gekk sér til hressingar, að honum fannst stefnulaust, eitthvað út í bláinn. Allt í einu staðnæmdist hann fyrir framan matsölustað í útjaðri miðborgarinnar. Þetta var gamall og slitinn, en þrifalegur matsölustaður. Hann var orðinn svangur enda að koma kvöldmatur, svo hann ákvað að ganga inn og fá sér eitthvað að borða.  Hann tók hnífapör og bakka, gekk að afgreiðsluborðinu og pantaði sér vínarsnitsel með brúnuðum kartöflum, rauðkáli og grænum baunum. Hann tók bakkann og leit í kringum sig eftir borði, valdi borð við gluggann nálægt dyrunum, settist niður og byrjaði að borða.                      

Hann leit upp þegar einhver opnaði dyrnar og gekk inn. Þetta var aldraður maður í hreinlegum vinnufötum með sixpensara á höfðinu. Jóhann þekkti hann strax aftur og áttaði sig nú á því hvar hann var. Hann leit yfir matsalinn. Allt í kringum hann sátu eldri menn einir við fjögurra mann borð. Hann horfði á spegilmynd sína í glugganum. Við borðið hans voru þrír auðir stólar.    

     

Leaf by Niggle eftir J.R.R. Tolkien: Þýðing

Leaf by Niggle

LAUFBLAÐ EFTIR NOSTRA: eftir J.R.R. Tolkien

þýðing: Ásgeir R. Helgason 

Það var einu sinni maður að nafni Nostri sem átti langa ferð fyrir höndum. Hann langaði alls ekkert til að fara og fannst tilhugsunin afar óþægileg, en hjá þessu varð ekki komist. Hann vissi að fyrr eða síðar yrði hann að leggja upp, en flýtti sér ekkert við undirbúning ferðarinnar. 

Nostri var málari, en hafði ekki náð sérlega langt í þeirri grein, sumpart vegna þess að hann hafði um margt annað að hugsa. Flest var það að honum fannst óþægilegt og óþarft en hann innti það sæmilega af hendi þegar það varð ekki umflúið, sem (að hans áliti) var alltof oft.  Landslögin skáru íbúum landsins fremur þröngan stakk. Það voru líka önnur ljón í veginum. Í fyrsta lagi var hann stundum einfaldlega sinnulaus og gerði þá alls ekkert. Í öðru lagi var hann frekar góðhjartaður. Þið kannist ef til vill þessa tegund af hjartagæsku. Hún olli honum oftar óþægindum en að hvetja hann til dáða og jafnvel þegar hann hafðist eitthvað að kom hún ekki í veg fyrir muldur og skapvonskuköst.  En hún varð hinsvegar oft til þess að hann tók að sér "tilgangslaus" störf fyrir nágranna sinn hr. Búa, sem var lamaður á öðrum fæti. Stöku sinnum hjálpaði hann jafnvel fólki sem bjó lengra í burtu, ef það leitaði til hans.  En af og til mundi hann eftir ferðinni og fór þá að setja niður nauðsynlegustu hluti á fljótfærnislegan hátt. Þegar þannig lá á honum málaði hann mikið.

Nostri átti fjölmargar myndir, flestar of stórar og viðamiklar til að hann réði við þær. Hann var nefnilega einn af þeim sem mála laufblöð betur en tré. Hann var vanur að eyða löngum tíma á hvert einstakt lauf, í von um að ná lögun þess og litbrigðum og glitrandi daggardropunum sem slúttu fram af brúnunum. Samt langaði hann að mála heilt tré í fullum skrúða, þar sem hvert  laufblað væri einstakt. Það var ein mynd öllum fremur sem olli honum áhyggjum. Hún hafði í upphafi aðeins verið laufblað í greipum vindsins en varð síðan að tré. Tréð óx og breiddi úr ótölulegum fjölda greina og viðamiklum rótum. Einkennilegir fuglar komu og tóku sér bólfestu í greinunum og þeim varð jú að sinna. Allt í kringum tréð, bakvið það og gegnum op sem mynduðust milli laufblaðanna og greinanna, tók landslag að breiða úr sér. Það sást glitta í snævikrýnd fjöll og skóga sem teygðu úr sér út yfir landið.   

Nostri missti áhuga á hinum myndunum, eða hann tók þær og skeytti þeim á útjaðra meistaraverksins. Að lokum var léreftsflöturinn orðinn svo umfangsmikill, að hann varð að nota stiga. Hann hljóp upp og niður, bætti örlitu við hér og jafnaði ójöfnu þar. Þegar fólk kom í heimsókn reyndi hann að vera kurteis,  þó að hann fitlaði örlítið við penslana á borðinu. Hann hlustaði á hvað það hafði til málanna að leggja en undir niðri hugsaði hann alltaf um myndina í háa skýlinu, sem hann hafði byggt fyrir hana út í garði (á blettinum þar sem hann hafði áður ræktað kartöflurnar).  

Honum tókst ekki að losna úr viðjum hjartagæskunnar. "Ég vildi að ég væri viljasterkari", sagði hann stundum við sjálfan sig og meinti að hann óskaði þess að vandamál annarra illu honum ekki hugarangri. Í langan tíma kom ekkert fyrir sem olli honum sérlegum áhyggjum. "Hvað sem öllu líður ætla ég að ljúka við þessa mynd, hina einu sönnu, áður en ég verð að fara í þessa leiðinda ferð", var hann vanur að segja við sjálfan sig.  Þó var honum farið að verða það ljóst að ferðinni var ekki hægt að fresta endalaust. Hann varð að hemja myndina og ljúka henni.  

Dag einn stóð Nostri í nokkurri fjarlægð frá myndinni og virti hana fyrir sér með óvanalega einbeittri athygli.  Hann gat ekki gert það upp við sig hvað honum fannst um hana. Hann óskaði þess að hann ætti einhvern vin sem gæti gert honum upp skoðun. Í rauninni fannst honum hún fullkomlega ófullnægjandi en samt mjög falleg,  eina virkilega fallega myndin í heiminum.  Það sem hann hefði viljað á þessari stundu var að sjá sjálfan sig ganga inn, klappa sér á bakið,  og segja (af mikilli einlægni) "hreint stórkostlegt", ég skil nákvæmlega hvað þú ert að fara. Haltu endilega áfram og hugsaðu ekki um neitt annað. Við munum sjá þér fyrir opinberum styrk.  Eitt var víst,  hann þurfti að einbeita sér og vinna nokkuð vel án truflana ef hann átti að ljúka myndinni, jafnvel þó hún yrði bara í núverandi stærð. Hann bretti upp ermarnar og hóf verkið.

Hann reyndi að einangra sig í nokkra daga. En hann varð fyrir alls kyns óþægindum. Hlutir fóru úr skorðum heima fyrir, hann var kallaður til að sitja í kviðdómi í borginni, fjarskyldur ættingi veiktist, fékk bakverk, og fjölda gesta bar að garði. Það var vor og þeir vildu fá sér ókeypis tesopa upp í sveit. Nostri bjó nefnilega í litlu fallegu húsi í þó nokkurri fjarlægð frá bænum. Hann bölvaði þeim undir niðri en framhjá því varð ekki horft að hann hafði sjálfur boðið þeim fyrr um veturinn, þegar hann leit ekki á það sem óþægilega truflun að fara í búðir og drekka te hjá kunningjum sínum í bænum.  Hann reyndi að herða sig upp, en það gekk ekki sem skildi. Það var margt sem ekki varð með góðu móti umflúið, hvort heldur hann hélt það skildu sína eða ekki, og það var ýmislegt sem hann einfaldlega varð að gera. Sumir gestanna létu að því liggja að garðurinn væri vanhirtur og að hann gæti átt von á eftirlitsmanni.

Það voru auðvitað mjög fáir sem vissu um myndina, en þó þeir hefðu vitað um hana hefði það varla skipt svo miklu máli. Þetta var líklega ekkert sérlega góð mynd, þó hún hefði sína ljósu punkta. Tréð var í það minnsta mjög einkennilegt. Mjög sérstætt á sinn hátt. Eins og Nostri sjálfur, þó hann væri að mörgu leyti mjög venjulegur og frekar kjánalegur lítill náungi.  Að lokum fór hver mínúta að verða Nostra mjög dýrmæt.

Fjarlægir kunningjar minntust þess að litli maðurinn átti fyrir höndum erfiða ferð, og sumir fóru að velta því fyrir sér hversu lengi hann gæti dregið hana á langinn. Þeir veltu því fyrir sér, hver myndi fá húsið og ef garðinum yrði haldið betur við. 

Haustið hélt innreið sína með rigningu og roki. Litli málarinn var inni í skýlinu. Hann var uppi í stiganum og reyndi að ná sólseturs glampa á snæviþöktum fjallstindi sem hann hafði komið auga á vinstra megin við enda laufskrýddrar greinar. Hann vissi að hann yrði fljótlega að leggja upp, kannski snemma á næsta ári. Hann myndi rétt ná að ljúka myndinni og tæplega það. Það voru fletir sem hann hefði ekki tíma til að vinna nema mjög lauslega.  Það var barið að dyrum. "Kom inn", sagði hann hranalega og klifraði niður stigann. Hann stóð á gólfinu og fitlaði við pensilinn. Það var Búi, eini raunverulegi nágranninn, allir aðrir bjuggu langt í burtu. Þrátt fyrir það fannst honum lítið til mannsins koma, að sumu leyti vegna þess að hann var svo oft hjálpar þurfi og einnig vegna þess að hann hafði engan áhuga á málverkum, en var mjög gagnrýninn á garðrækt. Þegar Búi horfði á garðinn hans Nostra (sem var mjög oft) sá hann aðalleg arfa og þegar hann horfði á myndirnar hans (sem var mjög sjaldan) sá hann aðeins gráan dúk og svartar línur.  

Búi talaði gjarnan um arfann (skylda hans sem nágranna) en hann kom sér undan því að láta í ljós álit sitt á myndunum. Hann stóð í þeirri trú að þetta væri mjög vinsamleg afstaða. Hann skildi ekki að aðstoð við garðyrkjuna (og kannski örlítið hól fyrir myndirnar) hefði verið betra.  "Jæja Búi, hvað get ég gert fyrir þig?" sagði Nostri. "Ég veit að ég ætti ekki að vera að trufla þig", sagði Búi (án þess að líta á myndina). "Ég þykist vita að þú sért önnum kafinn". Nostri hafði haft í huga að segja eitthvað þessu líkt en tækifærið hafði runnið úr greipum hans. Hann sagði aðeins "Já". "En ég get ekki snúið mér til neins annars", sagði Búi, "alveg rétt" sagði Nostri og andvarpaði. Eitt af þessum andvörpum sem hafa ekki sjálfstæða merkingu en eru notuð til að undirstrika. "Hvað get ég gert fyrir þig?" "Konan mín hefur verið veik í nokkra daga og ég er farinn að veraða áhyggjufullur", sagði Búi. Og vindurinn hefur feykt helmingnum af leirhellunum af þakinu hjá mér og vatnið er farið að leka inn í svefnherbergið. Ég held að það væri ráðlegt að ná í lækninn og byggingameistaranna, það er bara verst hvað hann er alltaf seinn í svifum. Ég var að velta því fyrir mér hvort þú hefðir einhverjar spýtur og léreft aflögu sem hægt væri að nota sem bætur í nokkra daga. Núna leit hann á myndina.   "Hamingjan sanna" sagði Nostri. “Þú ert seinheppinn. Ég vona að konan sé bara með kvef. Ég kem yfir fljótlega og hjálpa þér að koma sjúklingnum niður”. "Ég þakka" sagði Búi, fremur kuldalega. "Þetta er ekki kvef, hún hefur hita. Ég hefði ekki truflað þig, ef það væri bara kvef. Og hún hefur þegar búið um sig niðri. Ég kemst ekki upp og niður stigann eins og fóturinn er á sig kominn. Ég sé að þú ert upptekinn. Fyrirgefðu að ég skyldi hafa truflað þig. Ég hafði gert mér vonir um að þú gætir séð af tíma til að sækja lækninn, vitandi um ástand mitt, og byggingameistarann líka, ef þú getur ekki séð af neinu lérefti."  "Alveg sjálfsagt" sagði Nostri, þvert ofan í vilja sinn, sem á þessu augnabliki var frekar veikgeðja en góður. "Ég skal fara ef þú er mjög áhyggjufullur", bætti hann við. "Ég er áhyggjufullur, mjög áhyggjufullur. Ég vildi að ég væri ekki lamaður", sagði Búi. Og Nostri fór. Það var ekki hjá því komist. Búi var jú nágranni hans og allir aðrir langt í burtu. Nostri átti hjól en Búi ekki, hann gat ekki hjólað. Búi var jú lamaður á öðrum fæti og það olli honum miklum þjáningum, svo var það þessi armæðulega rödd og aumkvunarverða látbragð.  Að vísu átti Nostri ókláraða mynd og knappan tíma til að ljúka henni og þetta var að vísu mál Búa en ekki Nostra. En Búi tók myndir ekki með í reikninginn og því gat Nostri ekki breytt. "Fari það norður og niður" sagði hann við sjálfan sig um leið og hann tók út hjólið.

Það var rok og rigning og farið að halla að degi. "Ég geri víst ekki meira í dag", hugsaði Nostri og á leiðinni var hann annað hvort bölvandi, eða að hugur hans dvaldi við pensilförin á fjöllunum og laufi skrýddar greinar sem hann var þegar búinn að móta í huga sér þá um vorið.  Hann kreppti fingurna um handföngin. Nú, þegar hann hafði yfirgefið skýlið, sá hann glöggt hvernig hann átti að vinna glitrandi laufþyrpinguna sem innrammaði útsýnið til fjallsins. En honum leið hálf illa og undir niðri fannst honum að hann myndi aldrei fá tækifæri til að prófa þessa hugmynd.  

Nostri kom við hjá lækninum, og skildi eftir skilaboð hjá byggingameistaranum. Skrifstofan var lokuð og meistarinn heima við arininn. Nostri var blautur inn að beini og kaldur. Læknirinn var ekki eins snar í snúningum og Nostri. Hann kom daginn eftir þegar það hentaði honum og hafði þá ekki einn heldur tvo sjúklinga til að sinna. Nostri lá í rúminu með háan hita og dró upp myndir af ótal laufblöðum og greinum í huga sér og á loftið fyrir ofan rúmið. Honum var lítil huggun í að frétta að konan hans Búa hefði aðeins haft kvef og væri að ná sér. Hann sneri sér út í horn og gróf sig inni í haug af laufblöðum.  Hann lá í rúminu nokkurn tíma. Vindurinn blés stöðugt úti fyrir og losaði Búa við enn fleiri þakhellur.

Nostri fór heldur ekki varhluta af veðrinu og hjá honum fór að leka. Byggingameistarinn kom ekki. Nostri lét þetta sig engu skipta í nokkra daga. Að lokum skreiddist hann þó á fætur og fór að leita sér að einhverju ætilegu. Búi lét ekki sjá sig, regnið hafði hlaupið í fótinn á honum og valdið vanlíðan og konan var upptekin við að ausa vatni og velta því fyrir sér hvort Nostri hefði gleymt að láta byggingameistarann vita. Hefði hún þurft að fá eitthvað lánað hefði hún sent Búa yfir þrátt fyrir fótinn, en svo var ekki,  þannig að Nostri var látinn í friði.  

Eftir um það bil viku rölti Nostri aftur út í skýlið. Hann reyndi að klifra upp stigann en sortnaði fyrir augum. Hann sat og horfði á myndina, en það voru engar myndir af laufblöðum, engin fjallasýn, í huga hans þann dag. Hann hafði getað málað sendna eyðimörk í fjarska en hafði ekki þrek til þess. Daginn eftir leið honum öllu betur. Hann klifraði upp stigann og byrjaði að mála. Hann var rétt að komast af stað, þegar barið var að dyrum.  "Fjandinn hafi það", sagði Nostri. En hann hefði alveg eins getað sagt, "kom inn", á kurteislegan hátt, því hurðinni var engu að síður hrundið upp. Að þessu sinni var gesturinn  ókunnugur maður. "Þetta er einkavinnustofa", sagði Nostri. "Ég á annríkt, vilduð þér gjöra svo vel að fara?” "Ég er húsaeftirlitsmaður", sagði sá ókunnugi, um leið og hann lyfti upp skilríkjum sínum svo að Nostri gæti séð þau þar sem hann stóð upp í stiganum. "Ó" sagði hann. "Hús nágranna yðar er í mjög slæmu ástandi", sagði eftirlitsmaðurinn. "Það veit ég vel", sagði Nostri. "Ég skildi eftir skilaboð hjá byggingameistaranum fyrir þó nokkru en hann hefur ekki látið sjá sig. Síðan hef ég legið rúmfastur". "Ég skil", sagði eftirlitsmaðurinn. "En þér eruð komnir á fætur núna". "En ég er ekki byggingarmeistari. Búi ætti að kvarta við bæjarráðið, og fá hjálp frá neyðarþjónustunni". "Þeir eru uppteknir annars staðar þar sem ástandið er langtum verra", sagði eftirlitsmaðurinn. "Það varð flóð niðri í dalnum og margar fjölskyldur eru heimilislausar. Þér hefðuð átt að aðstoða nágranna yðar við að lappa upp á skemmdirnar og koma í veg fyrir að þær yrðu meiri en efni stóðu til. Þannig eru lögin. það er nóg af efnivið hér, léreft, timbur og vatnsheld málning". "Hvar" spurði Nostri argur. "Þarna" sagði eftirlitsmaðurinn og benti á myndina. "Myndin mín!" hrópaði Nostri upp yfir sig. "Já, þetta er að vísu mynd", sagði eftirlitsmaðurinn. "En hús hafa forgangsrétt, þannig eru lögin".  "En ég get ekki ........"

Nostri þagnaði, því í þessu augnabliki gekk annar maður inn í vinnuskýlið. Hann var mjög líkur eftirlitsmanninum, næstum tvífari hans, hávaxinn, allur svarklæddur. "Komdu" sagði hann. "Ég er ekillinn". Nostri hálf datt niður úr stiganum. Honum fannst eins og hitinn væri aftur að ná tökum á sér, og hann fann fyrir svima, kaldan hroll lagði um hann allan. "Ekill?, ekill?" sagði hann í fáti. "Hverju akið þér?" "Yður og vagninum yðar", sagði sá nýkomni. "Vagninn var pantaður fyrir löngu. En nú er hann loksins kominn. Hann býður, þér leggið af stað í dag, í ferðina, þér vitið".  "Sjáið þér nú", sagði eftirlitsmaðurinn. "Þér verðið að fara, það er ljótan að þér verðið að yfirgefa skyldur yðar. En við getum þó alltént nýtt okkur léreftið núna". "Æ, nei" sagði aumingja Nostri og fór að gráta. "Henni er ekki einu sinni lokið!" "Ekki lokið", sagði ekillinn. "Henni er allavega lokið hvað þér viðkemur, komdu nú".  Nostri gekk út, þögull í bragði. Ekillinn leyfði honum ekki að taka saman neinn farangur, það hefði hann átt að vera búinn að gera og þeir myndu líka missa af lestinni. Allt sem Nostri gat gert var að grípa með sér litla handtösku í forstofunni. Hann komst að því að hún innihélt aðeins litla öskju og litla bók með eigin uppdráttum, hvorki mat né klæðnað. 

Þeir komu tímanlega á brautarstöðina. Nostri var þreyttur og syfjaður, hann tók varla eftir því þegar honum var pakkað niður í einn lestarklefann. Honum stóð alveg á sama. Hann hafði gleymt því hvert hann var að fara og hver tilgangur ferðarinnar var. Lestin hvarf á augabragði inn í myrkvuð göng.  

                                                                      __ __ __ 

 

Nostri vaknaði á mjög stórri illa upplýstri járnbrautarstöð. Lestarþjónn gekk hrópandi um brautarpallinn en hann var ekki að kalla upp nafn stöðvarinnar. Hann hrópaði: "Nostri"! Nostri flýtti sér út og komst að því að hann hafði skilið litlu töskuna eftir. Hann ætlaði að snúa til baka en sá að lestin var farin.  "Jæja, þarna ertu" sagði lestarþjónninn. "Þessa leið, hvað er að sjá, enginn farangur? Þú verður að fara í vinnubúðirnar". Nostra leið mjög illa og féll í yfirlið á brautarpallinum. Hann var fluttur með sjúkrabíl til sjúkrahússins sem tengt var vinnubúðunum.  

Honum líkaði ekki meðferðin. Meðalið sem þeir gáfu honum var bragðvont. Starfsliðið var óvingjarnlegt, þögult og formfast og það var eina fólkið sem hann sá, að undanskildum valdsmannslegum lækni sem heimsótti hann af og til. Þetta var öllu líkara fangelsi en sjúkrahúsi. Hann varð að leggja mjög hart að sér við vinnu á vissum tímum, við mokstur, smíðar og við að mála planka í tilbreytingarlausum litum. Hann fékk aldrei að fara út og gluggarnir snéru allir inn í bakgarðinn. Þeir skildu hann eftir í myrkvuðu herbergi tímunum saman, til þess að hugsa, eins og þeir orðuðu það. Hann missti allt tímaskyn. Honum leið á engan hátt betur, a.m.k. ekki ef lífsgæði eru mælikvarði á bata. Hann var aldrei ánægður, ekki einu sinni þegar hann fór í rúmið.  Í fyrstu, fyrstu hundrað árin eða svo (að minnsta kosti leið honum þannig), hugsaði hann stöðugt um fortíðina. "Ég hefði átt að líta til Búa strax þegar rokið byrjaði. Ég ætlaði alltaf að gera það. Það hefði verið auðvelt að lappa upp á fyrstu lausu þakhellurnar. Þá hefði konan hans líklega aldrei kvefast. Þá hefði ég sloppið líka. Þá hefði ég fengið viku í viðbót".  En með tímanum gleymdi hann til hvers hann hafði þurft þessa viku. Ef einhverjar áhyggjur sóttu að honum eftir það, snérust þær allar um störf hans við sjúkraskýlið. Hann velti þeim vandlega fyrir sér, hversu fljótur hann var að komast fyrir lekann, lappa upp á hurðina, eða laga borðfótinn. Sennilega var hann mjög notadrjúgur. Þó enginn segði honum það. En það gat varla verið ástæðan fyrir því að þeir héldu aumingja litla manninum svona lengi. Ef til vill voru þeir að bíða eftir því að honum "batnaði" og mældu batann á einhvern dularfullan læknisfræðilegan hátt.  Hvað sem öllu leið fékk aumingja Nostri enga gleði út úr lífinu, að minnsta kosti ekki þá gleði sem honum var töm. Hann skemmti sér allavega aldrei. En því varð ekki neitað að hann var farinn að sætta sig við hlutskipti sitt. Hann byrjaði á verkefni um leið og bjallan hringdi og lagði það frá sér þegar hún hringdi aftur. Hann  hélt líka öllu í horfinu til að hann gæti hafist handa á slaginu. Hann skilaði ágætu dagsverki núna og smávægilegar lagfæringar fórust honum sérlega vel úr hendi.  Hann  hafði engan tíma aflögu fyrir sjálfan sig (nema þegar hann lá einn í svefnklefanum), en samt hafði hann náð að skipuleggja tímann svo vel að hann vissi nákvæmlega hvernig hann átti að eyða honum. Hann hætti að finna fyrir streitu. Hann var rólegri innra með sér og á hvíldartímum tókst honum raunverulega að hvílast. Þá breyttu þeir skyndilega öllum háttum hans, leyfðu honum varla að fara í rúmið, létu hann hætta smíðum og héldu honum uppteknum við skurðgröft, dag eftir dag. Hann lét sér þetta vel lynda. Það leið jafnvel á löngu áður en hann fór að velta aftur fyrir sér hinni óþægilegu aðstöðu sinni. Hann hélt sig að greftrinum þar til hendurnar voru orðnar sárar, þangað til honum leið eins og bakið væri að brotna og honum fannst hann ekki getað valdið skóflunni lengur. Enginn þakkaði honum. En læknirinn kom og leit á hann. "Hættu" sagði hann. "Algjör hvíld í myrkrinu".  Nostri lá í myrkrinu, í algerri hvíld. Þar sem hann hvorki skynjaði neitt né hugsaði, hefði hann getað verið búinn að liggja þarna tímum eða jafnvel árum saman. En í þessu augnabliki heyrði hann raddir, ókunnar raddir. Þær virtust helst koma frá læknaráðstefnu eða yfirheyrslunefnd í samliggjandi herbergi og ef til vill komu þær gegnum opnar dyr þó hann sæi hvergi ljós.  

"Þá er það Nostri", sagði rödd, valdsmannslegri en jafnvel sjálfs læknisins. "Hvað amar að honum?" sagði önnur rödd, rödd sem kalla mætti góðlega, þó hún væri hrjúf. Þetta var rödd sem vön var að taka ákvarðanir og hljómaði í senn af von og vonbrigðum. "Hvað amar að Nostra? Hann hafði hjartað á réttum stað". "Já, en það starfaði ekki rétt", sagði fyrsta röddin". "Og höfuðið var ekki skrúfað nógu fast á búkinn, hann hugsaði varla nokkurn tímann. Líttu bara á allan tímann sem hann sóaði. Hann bjó sig aldrei undir ferðina. Hann var sæmilega stæður en kom samt hingað allslaus, þannig að við urðum að koma honum fyrir í vinnubúðunum. Slæmt tilfelli er ég hræddur um. Ég held að hann ætti að vera hér enn um sinn".  "Það myndi líklega ekki skaða", sagði síðari röddin. "En hann er jú bara lítill maður. Það lá aldrei fyrir honum, að verða neitt stórfenglegt og hann var aldrei mjög sterkur. Lítum á skýrslurnar.  Já, hér er margt sem kemur honum til góða". "Ef til vill", sagði fyrri röddin, "en mjög fátt sem tekur því að um það sé rætt". "Nú, jæja," sagði síðari röddin, "það er þó alltént þetta. Hann var fæddur málari. Að vísu minniháttar. Þó hafði laufblað eftir Nostra sína sérstöku töfra. Hann lagði heilmikla vinnu í laufblöðin, aðeins þeirra vegna. En hann bjóst aldrei við því að það gerði hann eitthvað sérstakan. Það er ekkert í skýrslunum sem sýnir fram á að hann hafi notað það sem afsökun til að réttlæta vanrækslu sína gagnvart landslögunum".  "En hann hefði ekki átt að sýna svona mikla vanrækslu", sagði fyrri röddin. "Þrátt fyrir það brást hann þó nokkuð oft réttilega við" sagði síðari röddin. "Hlutfallslega sjaldan og þá var yfirleitt um auðvelt verk að ræða. Hann kallað þau óþægilega truflun. Skýrslurnar eru yfirfullar af þessum orðum auk fjölmargra kvartana og kjánalegra blótsyrða", mótmælti fyrri röddin. "Það er að vísu satt, en þau komu honum auðvitað fyrir sjónir eins og óþægilegar truflanir. Og þar að auki bjóst hann aldrei við endurgjaldi. Það er til að mynda Búa tilfellið, sá sem kom inn síðar. Hann var nágranni Nostra en gerði aldrei handtak fyrir hann og sýndi sjaldan nokkuð þakklæti. En það er ekkert um það í skýrslunum að Nostri hafi búist við neinu þakklæti, hann virðist jafnvel ekki hafa hugsað út í það",sagði síðari röddin.  "Já, þetta er punktur," sagði fyrri röddin, "en frekar léttvægur. Ég býst við að frekar hafi verið um gleymsku að ræða. Verk sem hann þurfti að vinna fyrir Búa voru honum eins og hver önnur óumflýjanleg óþægindi sem hann reyndi að gleyma sem fyrst eftir að þeim var lokið".  "En það er þó alltaf lokaatriði", sagði síðari röddin, "blauti hjólreiðatúrinn. Það vegur nokkuð þungt á metunum. Það virðist augljóst að það var ósvikin fórn. Nostra renndi í grun að hann væri að varpa frá sér síðasta tækifærinu til að ljúka myndinni og það hvarflaði líka að honum að Búi væri með óþarfa áhyggjur". "Ég held að þú ofmetir þetta," sagði fyrri röddin. "En þú hefur lokaorðið. Það er auðvitað í þínum verkahring að vega og meta staðreyndir. Þeir eru stundum traustsins verðir. Hvað leggur þú til?"  "Ég mæli með vægri meðferð hér eftir", sagði síðari röddin.

Nostra fannst að hann hefði aldrei heyrt neitt jafn rausnarlegt og þessa rödd. Hún lét "væga meðferð" hljóma eins og náðargjöf og boðskort í konunglega veislu. En skyndilega fann Nostri til blygðunar. Að heyra að hann væri tilfelli fyrir "væga meðferð" kom svo einkennilega við hann að hann roðnaði í myrkrinu. Það var eins og að vera hylltur opinberlega þegar þú og allir viðstaddir vissu að hólið var ekki verðskuldað.  Nostri byrgði andlitið í teppinu. Það var algjör þögn. Þá sagði fyrri röddin og var nú komin mjög nálægt. "Þú hefur heyrt það sem fram fór". "Já", sagði Nostri. "Jæja, og hvað vilt þú leggja til málanna?" "Gætuð þið sagt mér eitthvað um Búa?" spurði Nostri. "Ég vildi gjarnan sjá hann aftur. Ég vona að hann sé ekki mikið veikur? Getið þið gert eitthvað fyrir fótinn á honum. Hann var vanur að valda honum mikilli vanlíðan og fyrir alla muni hafið ekki áhyggjur af sambandi okkar. Hann var mjög góður nágranni og útvegaði mér fyrirtaks kartöflur á mjög góðum kjörum sem sparaði mér mikinn tíma".  "Er það satt?" sagði fyrri röddin. "Það gleður mig að heyra". Aftur varð þögn. Nostri heyrði raddirnar fjarlægjast. "Jæja, ég samþykki", heyrði hann fyrri röddina segja úr fjarlægð. "Hann fer þá yfir á næsta þrep. Á morgun ef þú villt".  Þegar Nostri vaknaði sá hann að dregið hafði verið frá glugganum og sólargeislar fylltu litla herbergið. Hann fór á fætur og sá að í stað sjúkrahúsbúningsins höfðu þægileg föt verið lögð við rúmið.  Eftir morgunverðinn bar læknirinn smyrsl á sárar hendur hans og þær gréru samstundis. Hann gaf Nostra nokkur góð ráð og flösku af einhverju styrkjandi (ef hann þyrfti á því að halda). Síðar um morguninn gáfu þeir honum kexköku og vínglas og réttu honum farmiða. "Þú getur farið á brautarstöðina núna," sagði læknirinn. "Lestarþjónninn mun annast um þig. Vertu sæll". 

Nostri gekk út um aðaldyrnar og deplaði augunum örlítið. Sólskinið var mjög bjart. Hann hafði auk þess búist við að gagna út í stóra borg, ef miðað er við stærð járnbrautarstöðvarinnar en það var ekki raunin. Hann var staddur efst uppi á grænni skóglausri hæð sem styrkjandi vindurinn lék um. Við rætur hæðarinnar sá hann glampa á þak járnbrautastöðvarinnar. Hann gekk léttilega niður hlíðina án þess að flýta sér.  Lestarþjónninn kom þegar auga á hann. "Þessa leið" sagði hann og fylgdi Nostra þangað sem lítil vinaleg lest stóð, einn farþegavagn og lítill eimvagn, báðir glampandi hreinir og ný málaðir. Það leit út fyrir að þetta væri þeirra fyrsta ferð. Jafnvel teinarnir sem lestin stóð á glömpuðu og virtust nýir. Sætin voru grænmáluð og út úr klefanum lagði sæta angan af nýrri tjöru í hlýju skini sólarinnar. Vagninn var tómur.  "Hvert er ferðinni heitið?" spurði Nostri. "Ég held að þeir hafi ekki gefið staðnum neitt nafn ennþá", sagði lestarstjórinn. "En þér mun líka vel". Hann lokaði hurðinni. Lestin fór af stað. Nostri sat rólegur í sætinu. Lestin lullaði áfram eftir djúpum skorning með háum grasivöxnum bökkum og fyrir ofan gat að líta bláa himinhvelfingu.

Eftir að því er virtist skamma stund blés eimpípan, lestin hægði á sér og nam staðar. Engin stöð var sjáanleg, engin kennileyti, aðeins þrep sem lágu upp grasivaxinn bakkann.  Þegar upp var komið, kom hann auga á grænmálað rimlahlið á vel klipptu limgerði. Við hliðið stóð reiðhjólið hans, að minnsta kosti var það mjög svipað. Á lítinn gulan miða sem festur var á þverslána stóð skrifað með stórum svörtum stöfum, Nostri.  Hann opnaði hliðið greip reiðhjólið og þeysti niður hlíðina baðaður geislum vorsólarinnar. Brátt tók hann eftir því að stígurinn sem hann hafði hjólað eftir var horfinn og hjólið rann yfir fagurgrænan grasvöll. Svörðurinn var þéttur, en samt gat hann séð hvert einstakt strá. Honum fannst eins og hann hefði séð eða dreymt um þennan grasvöll einhvern tíma áður. Landslagið kom á einhvern hátt kunnuglega fyrir sjónir. Já, nú varð völlurinn sléttur, eins og hann átti að vera, og nú hallaði hann auðvitað upp í móti.  

Stór grænn skuggi byrgði skyndilega fyrir sólina. Nostri leit upp og féll af hjólin. Fyrir framan hann stóð Tréð, Tréð hans, fullmótað. Ef hægt er að nota það orð um lifandi tré sem breiddi úr gróskumiklum laufþöktum greinum sem svignuðu í golunni, eins og Nostri hafði svo oft ímyndað sér, og svo oft mistekist að ná fram.

Hann starði á Tréð, síðan lyfti hann höndunum hægt og breiddi úr faðminn.  "Þetta er gjöf" sagði hann að lokum. Hann átti við sköpunargáfu sína og árangurinn, en hann notaði orðið í bókstaflegri merkingu. Hann hélt áfram að horfa á Tréð. Öll laufblöðin sem hann hafði stritað við voru á sínum stað, líkari því sem hann hafði ímyndað sér fremur en því sem hann hafði gert. Það voru mörg sem höfðu aðeins verið til í hugskoti hans og önnur sem hefðu orðið, ef tími hefði unnist til. Ekkert stóð skrifað á þau. Þetta voru aðeins fullkomin laufblöð, samt var hægt að dagsetja þau fegurstu og auðkennilegustu. Bestu dæmin um vinnubrögð Nostra, voru auðsjáanlega unnin í samvinnu við Búa. Það var ekki nokkur leið að orða það örðu vísi.  Fuglar gerðu sér hreiður í Trénu. Undarlegir fuglar. Hvílíkur söngur. Þeir pöruðu sig, skriðu úr eggjunum, náðu fullum þroska og flugu syngjandi á braut, inn í skóginn. Því nú sá hann að skógurinn var þarna líka og breiddi úr sér til beggja hliða og hvarf út í fjarskann.  Langt í burtu sást glampa á fjallatinda. Að stundu liðinni gekk Nostri í átt til skógarins. Ekki vegna þess að hann væri orðin leiður á trénu, heldur var mynd þess nú svo skýr í huga hans að hann sá það fyrir sér, jafnvel þó hann horfði ekki á það.

Þegar hann gekk í brutu rann upp fyrir honum einkennileg staðreynd. Skógurinn var auðvitað fjarlægur og vafinn fjarlægðar ljóma, samt gat hann nálgast hann og jafnvel gengið inn á milli trjánna án þess að ljóminn hyrfi. Hann hafði aldrei áður getað gengið inn í fjarlægðina án þess að hún breyttist í venjulegt hversdagslegt umhverfi. Þetta jók vissuleg á þá ánægju er fylgir gönguferðum, því að um leið og hann gekk opnaðist ný fjarlægð, þannig að nú upplifði hann tvöfaldar, þrefaldar, fjórfaldar fjarlægðir. Tvöfalt, þrefalt og fjórfalt meira heillandi. Hann get haldið endalaust áfram og haft heilt landslag í garðinum, eða á mynd (ef það á betur við).  Hann gat haldið endalaust áfram, og þó. Það voru fjöllin í bakgrunninum. Þau nálguðust mjög hægt. Þau virtust ekki eiga heima í myndinni heldur tengja hana við eitthvað annað, nýtt þrep, aðra mynd.  Nostri rölti um en hann var ekki að slæpast. Hann skoðaði umhverfið af mikilli natni.

Tréð var fullmótað þó það ætti eftir að vaxa. "Alveg öfugt við það sem áður var", hugsaði hann, en inn í skóginum var margt sem þurfti að huga að og laga. Ekkert þurfti raunverulegra breytinga við, en að mörgu þurfti að hlynna til að ná settu marki.  Nostri vissi nákvæmlega hvað gera þurfti á hverju stað. Hann settist niður undir fallegu tré, eftirlíkingu af Stóra Trénu, þó var það alveg sjálfstætt, eða yrði það með örlítilli umhirðu. Og hann velti því fyrir sér hvar hann ætti að byrja, hvenær hann yrði búinn og hversu mikinn tíma hann þyrfti. En það var eitthvað sem vantaði.  "Já, en auðvitað" sagði hann. "Ég þarf á Búa að halda. Það er heilmargt varðandi jarðveg, plöntur og tré, sem hann veit en ég ekki. Þessi staður má ekki bara verða minn eigin skemmtigarður, ég þarf á aðstoð og ráðlegginum að halda."  Hann stóð upp og gekk þangað sem hann hafði ákveðið að hefja verkið. Hann tók af sér yfirhöfnina. Það var þá sem hann kom auga á mann, sem stóð í miðju skógarrjóðri og horfði furðu lostinn í kringum sig. Hann hallaði sér fram á reku, en vissi auðsjáanlega ekki hvað hann átti af sér að gera.

Nostri kallaði til hans fagnandi "Búi!". Búi axlaði rekuna og gekk í áttina til hans. Hann stakk ennþá örlítið við. Þeir töluðust ekki við, kinkuðu aðeins kolli eins og þeir voru vanir að gera þegar þeir mættust á gangstígnum en nú gengu þeir hlið við hlið og leiddust.  Þegjandi komu þeir sér saman um hvar hentugast væri að reisa lítið hús með garði sem þeim fannst að hlyti að vera nauðsynlegt. Þegar tímar liðu kom það vel í ljós að nú var það Nostri sem var driffjöðrin í allri skipulagningu og framkvæmd. Þó undarlegt megi virðast var það Nostri sem var áfjáðari í að byggja og rækta , á meðan Búi ráfaði um og virti fyrir sér trén og sérstaklega Tréð.  

Dag einn var Nostri önnum kafinn við að gróðursetja gerði.  Búi lá í grasinu skammt frá og virti með athygli fyrir sér lítið fallegt gult blóm sem óx upp úr grænum sverðinum. Nostri hafði sett mörg slík við rætur Trésins endur fyrir löngu. Skyndilega leit Búi upp. Andlit hans geislaði í sólskininu og hann brosti. "Þetta er stórkostlegt" sagði hann. "Ég ætti í rauninni ekki að vera hér, þakka þér fyrir að tala í mína þágu". "Vitleysa", sagði Nostri. "Ég man ekki einu sinni hvað ég sagði, en það hefur örugglega ekki verið nóg". "Ó jú," sagði Búi. "Ég komst út mun fyrr fyrir bragðið. Síðari röddin, þú veist, lét senda mig hingað, sagði að þú vildir hitta mig. Þetta á ég þér að þakka". "Nei, þú átt þetta síðari röddin að þakka”, sagði Nostri. ”Eins og ég".  Þeir héldu áfram að lifa og starfa saman. Ég veit ekki hve lengi. Því er ekki að neita að í fyrstu voru þeir ekki alltaf á eitt sáttir, sérstaklega þegar þreytan náði yfirtökunum. Því að til að byrja með kom það fyrir að þeir þreyttust.  Þeir komust að því að þeir höfðu báðir fengið flösku af einhverju styrkjandi. Á báðum flöskunum stóð " Fáeinir dropar, blandaðir vatni frá lindinni, fyrir hvíld". Þeir fundu lindina í hjarta skógarins. Fyrir löngu hafði Nostri ímyndað sér hana en aldrei sett hana á blað. Nú var honum ljóst að hún var uppspretta árinnar sem glampaði á í fjarska og var lífgjafi alls sem lifði og gréri á svæðinu. Þessir fáu dropar gerðu vatnið hlaupkennt, frekar rammt en hressandi og það hreinsaði til í kollinum.  

Eftir að hafa drukkið hvíldust þeir í einrúmi og að lokinni hvíld gekk allt eins og í sögu. Þegar þannig var ástatt upphugsaði Nostri mörg ný og falleg blóm eða jurtir og Búi vissi alltaf upp á hár hvar og hvernig þau færu best. Þeir hættu að þurf á innihaldi flaskanna að halda löngu áður en það var þorrið. Búi var líka alveg hættur að stinga við.  Þegar þeir fóru að sjá fram úr verkefnum gáfu þeir sér betri tíma til að rölta um og virða fyrir sér trén, blómin og hina sérkennilegu blæbrigðaríku lögun landsins. Stundum sungu þeir saman. En Nostri fann að hugur hans leitaði nú æ oftar í átt til fjallanna. Að lokum kom að því að litla húsið í rjóðrinu, garðurinn, engjarnar, skógurinn, vatnið, og allt umhverfið hafði nærri náð þeirri fullkomnum sem efni stóðu til.  

Tréð var í fullum skrúða. "Við ljúkum við þetta í kvöld," sagði Búi dag nokkurn. "Eftir það förum við í langa gönguferð." Þeir lögðu upp næsta dag og gengu þar til þeir komu alveg að skilunum. Þau voru að sjálfsögðu ekki sýnileg. Það var ekkert strik, girðing eða veggur, en þeir vissu að þeir voru komnir að endimörkum landsins. Þeir komu auga á mann sem leit út fyrir að vera fjárhirðir, hann gekk í áttina til þeirra niður grasivaxna tunguna sem lá eins og gata upp í fjöllin. "Vantar ykkur fylgd?" spurði hann. "Viljið þið halda áfram?"  Eitt augnablik féll skuggi á milli Nostra og Búa því Nostri vildi halda áfram og vissi innra með sér að honum bæri að gera svo. Búi á hinn bóginn vildi ekki halda áfram og var heldur ekki tilbúinn. "Ég verð að bíða eftir konunni," sagði hann. "Hún yrði einmana. Ég bjóst alltaf við því að þeir myndu senda hana eftir mér einhvern tímann þegar hún yrði tilbúin og ég hefði komið hlutunum í lag. Húsið er tilbúið hvað okkur snertir en ég vildi gjarnan sýna henni það. Hún getur betrumbætt það býst ég við, gert það heimilislegra. Ég vona að henni líki dvölin hérna eins vel og mér".  

Búi snéri sér að fjárhirðinum. "Ert þú leiðsögumaður?", spurði hann. "Getur þú sagt mér hvað þessi staður heitir". "Veistu það ekki?" sagði maðurinn. "Þetta er Nostraland. Þetta er að stærstum hluta myndin hans Nostra, en hluti af því er núna garðurinn hans Búa. "Myndin hans Nostra" sagði Búi forviða. "Upphugsaðir þú þetta allt, Nostri? Ég vissi aldrei að þú værir svona sniðugur. Hvers vegna sagðir þú mér það aldrei?"  "Hann reyndi það fyrir löngu síðan," sagði maðurinn, "en þú vildir ekki hlusta. Þá hafði hann aðeins léreft og málningu sem þú vildir bæta þakið þitt með. Þetta er það sem þú og konan þín voru vön að kalla vitleysuna hans Nostra eða klúðrið". "En það leit ekki svona út þá, ekki svona raunverulegt," sagði Búi. "Nei, það var aðeins sýnishorn þá," sagði maðurinn, "en þú hefðir getað skynjað það, hefðirðu haft áhuga".  "Ég gaf þér ekki mörg tækifæri", sagði Nostri. "Ég reyndi aldrei að útskýra. Ég var vanur að kalla þig gömlu moldvörpuna. En hvaða máli skiptir það? Við höfum búið og starfað saman núna. Það hefði getað farið öðruvísi, en ekki betur. Hvað sem öllu líður er ég nú hræddur um að ég verði að halda áfram. Við hittumst aftur, býst ég við. Það er örugglega heilmargt eftir sem við getum unnið að í sameiningu. Vertu sæll". Hann tók hlýlega í höndina á Búa, styrk og heiðarleg hönd, fannst honum.  Hann leit um öxl stundarkorn. 

Laufskrúð Trésins geislaði líkt og það stæði í björtu báli. Fuglarnir flugu um loftið og sungu. Þá brosti hann, kinkaði kolli til Búa og gekk af stað í fylgd með fjárhirðinum. Hann ætlaði að fræðast um kindur, heiðlönd, líta víðari sjóndeildarhring, og ganga lengra og lengra í átt til fjallanna, alltaf upp í móti. Hvað varð af honum eftir það, get ég ekki gert mér í hugarlund. Jafnvel Nostri litli gat á gamla heimilinu sínu séð Fjöllin fyrir sér í fjarska. Þau voru í útjaðri myndar hans, en hverju þau eru í rauninni lík og hvað býður handan þeirra, vita þeir einir sem hafa klifið þau.                              

********************* 

"Mér fannst hann kjánalegur lítill náungi", sagði Tómas bæjarráðsmaður, "þjónaði engum tilgangi og var  algerlega gagnslaus í samfélaginu". "Ég veit nú ekki," sagði Albert, sem var enginn áhrifamaður, aðeins kennari."Ég er ekki svo viss, það fer eftir því hvað þú átt við með tilgangi". "Hann var ekki virkur í framleiðslunni," sagði Tómas. "Það hefði ef til vill mátt gera eitthvað úr honum, ef þið kennararnir kynnuð til verka. En því er ekki þannig varið og þess vegna verða til menn á borð við hann. Ef ég héldi um stjórnartaumana myndi ég fá honum og hans líkum starf við hæfi, við diskaþvott í almenningseldhúsi eða eitthvað því um líkt og sjá til þess að þeir ynnu vel. Eða þá að koma þeim fyrir. Ég hefði átt að koma honum fyrir, fyrir löngu.

"Koma honum fyrir? Þú átt við, að flýta fyrir því að hann legði af stað í ferðina". "Já, ef þú villt endilega orða það þannig, ýta honum gegnum eilífðargöngin, það er það sem ég á við".  "Eru þá málverk einskis virði, ekki þess virði að geyma, bæta, eða nota á neinn hátt?" "Auðvitað hafa málverk sitt gildi", sagði Tómas. "En hans málverk höfðu ekkert gildi. Það er nóg til af verkefnum fyrir djarfa unga menn, sem ekki eru hræddir við nýjar hugmyndir og leiðir. En ekkert rúm fyrir gamaldags þrugl. Eigin dagdrauma. Hann hefði ekki getað útfært vegvísi þó líf hans hefði legið við. Alltaf að dútla við laufblöð og blóm. Hann sagði að þau væru falleg. Fattarðu?! Hann sagði falleg. Hvað?! Meltingar og ljóstillífunarlíffæri plantna, sagði ég og hann átti ekkert svar. Aumingja dútlarinn".  "Dútlari", stundi Albert. "Já aumingja litli maðurinn, hann lauk aldrei við neitt. Hvað um það, léreftin hans gera þó meira gagn eftir að hann fór. Þó er ég ekki alveg viss, Tómas. Manstu eftir þessari stóru, þessari sem notuð var til að bæta þakið á húsi nágranna hans eftir óveðrið og flóðin? Ég fann horn af henni sem hafði rifnað af og lá úti á blettinum. Það var skemmt, en þó vel skýrt, fjallstindur og laufskúrð. Það situr  fast í huga mér". "Situr fast í hverju?" sagði Tómas.  "Um hvern eruð þið að ræða?" sagði Pétur, sem greip inn í samtalið, til að stilla til friðar. Albert var orðinn rauður í andlitinu. "Það er ekki þess virði, að endurtaka það nafn", sagði Tómas. "Ég veit ekki einu sinni hvers vega við vorum yfir höfuð að tala um hann. Hann bjó ekki hér í bænum". "Nei," sagði Albert, "en þú hafðir að minnsta kosti augastað á húsinu hans. Þess vegna varstu vanur að heimsækja hann og ræða málin á meðan þú þáðir hjá honum te. Jæja, þú átt húsið hans núna og líka þitt gamla hér í bænum svo þú hefur varla ástæðu til að tala illa um hann. Við erum að tala um Nostra, ef þú hefur áhuga. "Ó, aumingja litla Nostra" sagði Pétur. "Ég vissi aldrei að hann málaði". Þetta var líklega í síðast sinn sem Nostri var nefndur á nafn í samræðum. En Albert varðveitti sérkennilega hornið. Það var mjög illa farið en eitt fallegt laufblað var þó heilt. Albert lét ramma það inn. Síðar gaf hann það listasafni bæjarins, og um langa hríð hékk "Laufblað eftir Nostra" þar undir súð og vakti athygli sumar. En um síðir brann safnið til grunna, og laufblaðið og Nostri, gleymdust endanlega í gamla landinu hans.                                                                      

__  __  __ 

"Það hefur reynst mjög vel," sagði síðari röddin. "Til hvíldar og upplyftingar. Það er mjög gott til endurhæfingar og fyrir suma er það besta aðlögunin að fjöllunum. Það gerir kraftaverk í vissum tilvikum. Ég sendi þangað fleiri og fleiri. Þeir þurfa mjög sjaldan að snúa aftur". "Er það satt?" sagði fyrri röddin. "Ég held að við ættum þá að gefa því nafn. Hverju stingur þú uppá?" "Lestarþjónninn hefur gengið frá því", sagði síðari röddin. Í nokkurn tíma hefur hann hrópað; "lestin til Nostur-Búa hérna fyrir handan”.  Ég sendi skilaboð til þeirra beggja til að láta þá vita". "Hvað sögðu þeir?" "Þeir hlógu. Fjöllin ómuðu af hlátri".                                                    

----------------- END ---------------