Nokkrar kenningar um ešli drauma og innihald

Sumar lķfešlislegar kenningar um ešli drauma gera rįš fyrir aš ķ REM-svefni eigi sér staš genatķsk endurröšun (genetic programing) į nżjum taugafrumutengslum (synaps) į svipašan hįtt og gerist į fyrstu stigum heilamyndunar. REM-svefn žjónar samkvęmt žessum kenningum žeim tilgangi aš višhalda endurskipulagningu próteina, nżmyndun taugafrumutengsla og/eša styrkingu annarra tengsla mešan į svefntķma stendur. Hį rafvirkni ķ heila er forsenda slķkrar ummyndunar og nżsköpunar ķ heila, en REM-svefn einkennist einmitt af mikilli aukningu į rafvirkni ķ heilanum. Draumar eru žvķ samkvęmt žessum kenningum afurš minnisśrvinnslu, festingar og flokkunar ķ heilanum.

 

Ašrar lķfešlislegar kenningar sem gera einnig rįš fyrir aš draumar séu afsprengi minnisśrvinnslu, vilja meina aš draumar séu ekki afsprengi minnisfestingar, heldur virkrar gleymsku. Samkvęmt žessum hugmyndum taka milljónir taugafruma žįtt ķ minnisfestingunni og minniš felst ķ flóknu mynstri taugaboša ķ heilanum. Žó žessar frumur skipti milljónum, er ljóst aš um endanlega fjölda mögulegra tengsla er aš ręša. Žaš er žvķ ešlileg įlyktun aš žeirra mati, aš ķ heila manna og dżra hafi žróast virkur hęfileiki til žess aš flokka śr og gleyma, til aš foršast ofhlešslu og glundroša ķ kerfinu. Žaš er einmitt REM-svefn sem sér um žessa virku gleymsku. Samkvęmt žessari kenningu getur žaš hreinlega reynst varasamt aš leggja drauma sķna į minniš. Bęši er žaš vegna žess, aš slķkt gengur žvert į žaš hlutverk sem draumar hafa og festir i minni žaš sem kerfiš vildi losna viš. Eins hitt, sem er bein afleišing af žvķ fyrra, aš slķk samblöndun draums og veruleika, firrir menn raunveruleikanum og getur žegar til lengdar lętur leitt til ranghugmynda og ofskynjana. Žessi nišurstaša kenningarinnar er um leiš stęrsti gallinn viš hana, žvķ menn sem sviptir eru REM-svefni um lengri tķma, sżna fremur sjaldan nokkur merki ofskynjana og ranghugmynda, a.m.k. ekki ķ žeim męli sem ešlilegt vęri aš gera rįš fyrir į grundvelli kenningarinnar. En slķk gešręn einkenni koma žó fram hjį nokkrum hópi fólks.

 

Kynjamismunur og draumainnihald

 

Nišurstöšur rannsókna frį 1966 bentu til žess aš talsveršur munur vęri į draumainnihaldi karla og kvenna. Žegar slķkar nišurstöšur liggja fyrir, hlżtur sś spurning aš vakna hvort hér sé um erfšalega įkvaršašan kynjamun aš ręša, eša hvort félagslegir mótunaržęttir rįši hér einhverju um. Nokkrum įrum sķšar (1973) voru draumar kvenna og karla bornir saman, en auk žess greindu rannsakendur hvorn hópinn fyrir sig nišur ķ kvenlega (feminin) og karllega (maskulin). Kynhlutverk gerši betur grein fyrir draumainnihaldi en sjįlft kyniš. Žannig lķktust maskulin konur fremur maskulin körlum en kynsystrum sķnum sem flokkašar voru feminin. Eins lķktust feminin karlar fremur feminin konum en maskulin ašilum af bįšum kynjum.

Žó žessar rannsóknir virtust benda til žess aš félagslegir mótunaržęttir rįši mestu hiš kynbundna draumainnihald, er eftir sem įšur įhugavert aš maskulin karlar hafa tiltölulega langhęst hlutfall żgra (agressive) drauma. Freistandi er aš tengja žetta mikilli testosteron hormónaframleišslu ķ eistum, enda alkunn sś stašreynd aš gelding żgra karldżra breytir mjög skaphöfn žeirra ķ įtt til ljśflyndis. 

 

Įhrif tķšahrings į draumainnihald

 

Nišurstöšur žessarar rannsóknar voru ķ stuttu mįli žęr, aš konur dreymdi marktękt öšruvķsi drauma mešan į tķšum stóš og estrogen hormónamagn i blóši var sem mest, en žaš er viš upphaf tķšahrings. Konur meš blęšingar dreymdi t.a.m. marktękt oftar fulloršna karlmenn, hatur, samspil einstaklinga, hrifningu (attraction). Žaš er og athyglisvert aš blęšingahópurinn var yfirleitt hęrri ķ flestum innihaldsflokkum draumagreiningarinnar. Žetta mį e.t.v. skżra meš alhliša aukinni virkni samhliša aukningu į estrogen ķ blóši.

 

Eldri draumakenningar

 

Kenningar Freuds geršu rįš fyrir flóknum dulvitušum hugarferlum (mental processes), sem liggja aš baki draumum. Afliš sem vekur upp drauminn į sér rętur ķ grundvallarhvötum, driftum (drives) og innri įrekstrum (conflicts) sem liggja djśpt ķ persónuleika mannsins. Freud birti žessa kenningu sķna viš upphaf 20. aldarinnar og taldi hana eina merkustu uppgötvun sķna. Draumar eru aš hans mati góšur vegur aš hinum dulvitušu eiginleikum mannshugans. I drauminum ręttust hvatręnar óskir į augljósari hįtt en ķ vöku. Aš vķsu er ailtaf um göfgun aš ręša, žvķ ella reynist draumurinn manninum ofviša og hann vaknar. Žannig birtast hinar hvatręnu óskir į tįknręnan hįtt ķ draumi jafnt sem ķ vöku. Munurinn var sį, aš „ritskošarinn" (sensor) sem hefur eftirlit meš žvķ hvaš fer śr dulvitund upp ķ vitund, er mun óvirkari ķ draumi og žvķ aušveldara aš rįša dulvitund manna af draumaferli žeirra en vökuatferli. Hins vegar er alltaf um tślkun aš ręša, žvķ žaš er ešli göfgunar aš „žżša“ hvatręnar langanir yfir į „mįl“ sem er bošlegt mešvitund og sišgęšisvitund mannsins. Viš žessa „žżšingu" brenglast tķšum merking skilabošanna og fer žaš eftjr styrkleika sišgęšisvitundarinnar hve bjöguš žau verša. Į grundvelli žessa, skiptir Freud hverjum draumi ķ tvo žętti: ķ fyrsta lagi er um aš ręša hinn munaša draum, sem er meira og minna afbakašur. Žennan draum kallaši Freud „Manifester Traum". ķ öšru lagi er žaš svo hinn eiginlegi hvatręni draumur, en hann kallar Freud „Latenter Traum". Žęr breytingar sem verša į hinum „Latenter Traum“ į leišinni upp ķ vitundina, kallar Freud „Traumarbeit", eša draumavinnslu. Auk hvatręnna hugsana, geta ytri skynjanir, lķkamlegar žarfir og hugsanir sem og ķmyndanir śr daglegu lķfi (leifar dagsins) komiš af staš draumum, en hinn hvatręni žįttur er samt lang mikilvęgastur og draumar fyrst og fremst ķmyndanir sem veita fróun og eru žannig uppbót fyrir raunverulega fróun.

 

Hjį Jung er Libido eša lķfskrafturinn meira almenns ešlis en hjį Freud, sem leggur höfušįherslu į kynferšislegar hvatir. Žį greindi og į um dulvitundina. Jung samžykkti aš vķsu aš til vęri hvatręn dulvitund svipuš žeirri er Freud talar um. Žessa dulvitund kallar hann persónulega dulvitund. Hinsvegar er hin sameiginlega (collective) dulvitund, sem einnig er hvatręn (dynamisk) en į annan hįtt en hin persónulega dulvitund. Sameiginlega dulvitundin einkennist af „rninnum" (arkitypes) sem eru öllum mönnum sameiginleg, óhįš kyni og žjóšfélagslegum mótunaržįttum. Žeir voru sammįla um tįknręna hvatadrauma, en Jung taldi žį fremur fįgęta. Jung taldi flesta drauma upprunna śr reynslu lišinna daga, en aš hin sameiginlegu minni vęru einnig mikilvęgur mótunaržįttur ķ draumainnihaldi. Žroski mannsins hjį Jung byggist į žvķ, aš horfast ķ augu viš og sętta (integration) hin fjölmörgu minni. ķ gegnum drauma kemur dulvitundin til skila bošum til mešvitundarinnar um žaš, hvaša žęttir hins įskapaša persónuleika eru vanręktir ķ daglegu lķfi og geta žvķ reynst mikilvęgt hjįlpartęki ķ žroskun mannsins. Žannig hefur t.d. hver mašur bęši kven- og karlminni (Anima og Animus). Vanręki karlmašur hina kvenlegu eiginleika sķna ž.e. žrjóskast viš aš sętta og horfast ķ augu viš hiš kvenlega minni dreymir hann kvenlega drauma og öfugt. Hjį Jung er žvķ draumurinn tęki til žroskunar.

 

Žó aš žęr kenningar um ešli og innihald drauma sem minnst er į ķ žessari grein séu oft nęsta ólķkar hvor annarri, viršast flestar hafa nokkuš til sķns mįls. Žaš getur vel veriš aš žęr séu allar réttar svo langt sem žęr nį, en žó er vafamįl hvort žęr skżri aš fullu žaš višfangsefni sem žeim er ętlaš aš skżra. Hver og einn nįlgast višfangsefniš frį sķnum sjónarhóli.

 

 

 


« Sķšasta fęrsla

Innskrįning

Ath. Vinsamlegast kveikiš į Javascript til aš hefja innskrįningu.

Hafšu samband