Hvetjandi samtal – að kunna eða fúska?

 Víða þar sem meðferðarnálgunin “hvetjandi samtal” hefur rutt sér til rúms er ekkert markvisst og faglegt gæðamat á því hvort meðferðaraðilar/stofnanir kunni aðferðina. Hér í Svíþjóð var/er ástandið verulega slæmt í þessum málum. Það varð til þess að Karolinska Institutet setti á laggirnar gæðamatsstofu sem hefur það hlutverk að meta hvort viðkomandi stofnun og/eða meðferðaraðili noti/kunni aðferðina. Ég mæli eindregið með því að slíku gæðamati verði komið á heima á Íslandi. Reynslan hefur sýnt að sé aðferðin notuð rétt eykur hún árangur meðferðar. En aðeins þeir sem kunna og nota aðferðina rétt ná slíkum árangri. Sé aðferðin notuð á rangan hátt getur hún haft þver öfug áhrif.

--------------------------------------------------

Bakgrunnur: Á undanförnum árum hefur ný nálgun verið að ryðja sér til rúms í vinnu með lífsstílsbreytingar. Aðferðin kallast á ensku “Motivational Interviewing” sem ef til vill má þýða sem “hvetjandi samtal”. Höfundar “hvetjandi samtalstækni” hafa unnið í áratugi með fíkla af ýmsum toga og hvetjandi samtalstækni er því vel grundvölluð í kínísku starfi. Víða er hvetjandi samtalstækni kennd undir hatti hugrænnar atferlismeðferðar (Cognitive Behavior Therapy) og telst til vísindalegrar sálfræði, þ.e. sálfræðimeðferðar sem hefur sannanleg áhrif í vísindalegu mati (rannsóknum).

Reyndi að sparka í lögreglumenn

Athugasemdir

[Benedikt Halldórsson, 27.11.2007 kl. 01:52]

Hjá SÁÁ eru sálfræðingar í einu og hálfu stöðugildi. Á Vogi er skylda að fara á hverju kvöldi á AA fundi sem fólk utan úr bæ heldur. Ég fæ ekki séð að sjúklingur sem er skyldaður til að mæta á AA fundi séu í meðferð sem byggir á “Motivational Interviewing” enda er sjúklingnum gert ljóst að hann ræður ekki ferðinni.

"Sannleikurinn" blasir við hinum eins og fjall sem er um það bil að steypast yfir hann. í slíku umhverfi er freistandi að segja það sem "á að segja" en ekki endilega það sem býr í brjósti sjúklings. Dæmi um "hreinskilni" sem ekki er liðin gæti verið eitthvað á þessa leið:

"Ég er kannski alveg til í að hætta að drekka en ég vil alls ekki fara á AA fundina hérna á Vogi."

Sjá þessa mynd hér að neðan:

[Benedikt Halldórsson, 27.11.2007 kl. 01:55]

[Ásgeir Rúnar Helgason, 27.11.2007 kl. 09:35]

OK, athyglisvert.

Það eru sömu litir á slæðunni og eru á kápu bókarinnar (sjá færsluna):

En sem sagt: Miklu máli skiptir hvernig mótstaða er höndluð. Í hvetjandi samtalstækni þá gerum ráð fyrir að skjólstæðingurinn hafi ávalt á réttu að standa þ.e. við drögum ekki skoðanir hans/hennar í efa en spyrjum opinna spurninga og speglum það sem skjólstæðingurinn segir á þann hátt að hann fer (ef vel er á málum haldið) sjálfur að draga í efa að hann sé á réttri leið.

 Þetta er mjög vandmeðfarið og rannsóknir okkar hér á Karolinska benda til þess að það þurfi markvissa handleiðslu með innspiluðum meðferðarsamtölum til að ná viðunandi tökum á þessu samtalsformi. Meðal meðferðaraðili þarf ca. 3-6 mánaða handleiðsluþjálfun ca. 2 tímar á viku til að komast uppí viðunandi hæfni í t.d. speglunum, empathy og hvetjandi samtalsanda. Flestir þurfa síðan áframhaldandi handleiðslu a.m.k. einu sinni í mánuði með innspiluðum samtölum til að viðhalda áunninni hæfni.

Mörgum meðferðaraðilum reynist erfitt að losna við "fræðsluþörfina" þ.e. tilhneigingin að fræða skjólstæðinginn ("það er ég sem er sérfræðingur hér") og sumir ná aldrei almennilega tökum á þeim þætti aðferðarinnar sem hvetur fram breytingatal hjá skjólstæðingnum þrátt fyrir mótstöðu (change talk), meðan aðrir meðferðaraðilar virðast nánast fæddir með hæfileikann til að nota aðferðina rétt. En sem sagt: Eina leiðin til að tryggja gæði er að þróa skilvirkt símat á gæðum samtalsins.

Ég vona að stofnanir með faglegan metnað séu með slíkt mat (þ.e. noti MITI-kvarðan í tengslum við handleiðslu starfsfólks) eða hafi áhuga á að koma á slíku skilvirku eftirliti með gæðum samtalsmeðferðarinnar.

[Ásgeir Rúnar Helgason, 27.11.2007 kl. 09:52]

Benedikt:Það er auðvita rétt athugað hjá þér að það er ekki í anda Motivational Interviewing (MI) að skylda fólk að gera eitt eða neitt. Það kemur mér á óvart að heyra þetta?

Hinsvegar er hægt að nota MI aðferðir í ólíku samhengi innan ramma meðferðarinnar þó vissir þættir hennar séu þvingandi. Við notum t.d. MI aðferðir í samtölum við fólk sem er skyldað til að koma í samtöl til að halda vinnunni. Einnig er MI talsvert notað hér í Svíþjóð í fangelsum þ.e. í samskiptum fanga og fangavarða. Það eru þó aðallega valdir þættir úr aðferðinni, t.a.m. hvernig best er að mæta mótþróa án þess að skapa átök.

Samstarfsmaður minn (Lars Forsberg sálfræðingur sem er forstöðumaður gæðamatsstofu hvetjandi samtalstækni) leiðir stóra rannsókn hér þar sem verið er að athuga hvort MI tæknin dragi úr átökum milli fanga og fangavarða.

[Benedikt Halldórsson, 27.11.2007 kl. 17:27]

Takk fyrir upplýsingarnar. Gaman væri að vita hvort aðferðin eða samsvarandi aðferðir væru notaðar í íslenskum fangelsum.

Ef sjúklingur í meðferð sættir sig við AA "fræðin" geta hvetjandi samtöl virkað að öðru leiti. En AA skyldufundir geta einmitt unnið gegn góðum hvetjandi samtölum sem taka langan tíma. Fyrr utan það að sjúklingar eru ekki fangar og það á að koma fram við þá eins og aðra sjúklinga þessa lands. Í raun eiga þeir oft ekki í önnur hús að venda. Það þætti saga til næsta bæjar ef sjúklingar Landspítala fengju ekki lögbundna læknisþjónustu vegna þess að þeir neituðu að fara á "fræðslufund" sem byggði á 70 ára gömlum "fræðum".

Ég hef ekkert ámóti AA fyrir utan meðferð og frjálsum mætingu á sjúkrahúsum eða í fangelsum enda byggir AA ekki á þvingun, aðeins löngunina til að hætta að drekka.

Annars sagði Albert Ellis sem kom til Íslands fyrir nokkrum árum að AA í meðferð væri "horseshit".

Ég er mjög ánægður með þína pistla sem eiga svo sannarlega erindi til almennings en þú færð ekki krónu fyrir viðvikið en stofnun sem fær nokkur hundruð milljónir hafa gerst talsmenn samtaka og meðmælendur sem mega ekki þiggja peninga af ríki eða félagasamtökum.

En þetta er bara mín skoðun sem margir hafa en vilja síður opinbera af ýmsum ástæðum. Ég er alls ekki að ætlast til að nokkur maður leggi blessun sína yfir þá skoðun. Ég vil aðeins koma henni á framfæri.

Takk fyrir.