7.6.2022 | 20:02
Draumveruleiki á dánarbeði
Þau sem hafa setið á dánarbeði náins vinar eða aðstandenda, kunna að hafa upplifað að sá deyjandi flakki fram og tilbaka í tíma og rúmi. Vakni upp og segist hafa verið í sveitinni. Talar um sveitina sína þar sem hún lék sér við hundinn, eins og hún væri nýkomin þaðan. Þó bærinn sé löngu kominn í eyði. Það er ekki óalgengt að aðstandendum finnist þetta óþægilegt og túlki þetta sem rugl. Að það sé aðeins farið að slá útí fyrir mömmu, eða jafnvel að hún sé orðin snar rugluð. En þetta á sér eðlilegar skýringar. Fólk á lokametrum lífsins sefur mikið og mókir. Draumarnir verða samtvinnaðir raunveruleikanum. Draumar eru jafn verulegir og raunveruleikinn þegar okkur dreymir. Þegar þessir tveir veruleikar renna saman verður til nýr veruleiki, draumveruleikinn.
Það hefur ekkert uppá sig að vera sífellt að reyna að leiðrétta fólk við slíkar aðstæður. Betra að slá á léttari strengi og spyrja frétta úr sveitinni. Það getur þó gerst að draumarnir verði óþægilegir, jafnvel slæmir. Þá er gott að strjúka viðkomandi hlýlega og segja, þetta var bara draumur, þú ert hér á spítalanum og ég er hér hjá þér. Oft áttar sá deyjandi sig og draumurinn hverfur.
Flest okkar muna ekki drauma, við munum að við dreymdum, en það er oft býsna erfitt að muna hvað það var. Þeir sem liggja fyrir dauðanum sofa og móka stóran hluta sólarhringsins. Þegar þú situr við dánarbeð verður þú hluti af draumveruleika þess sem er að deyja. Það getur verið erfitt, en einnig gefandi. Þetta er fullkomlega eðlilegt ástand.
7.6.2022 | 11:23
Skilnaður foreldra og heilsuhegðun barna
Að skilnaður foreldra hafi neikvæð áhrif á lifnaðarhætti barna og unglinga virðist aðeins eiga sér stað ef mikil átök eru milli aðila og þegar skilnaður hefur neikvæðar félagslegra afleiðingar í för með sér. Takist foreldrum að skilja í sátt og tryggja börnunum félagslegt öryggi eftir skilnað, hefur skilnaðurinn sem slíkur ekki merkjanleg neikvæð áhrif á heilsuhegðun barna og unglinga.
Stjórnmál og samfélag | Breytt s.d. kl. 18:20 | Slóð | Facebook
4.6.2022 | 20:40
Afneitun
Í umræðu um svokallað læknadóp hefur borið á fordómum gagnvart fíkn og orð eins og fíkill notað á niðurlægjandi hátt. Hafa ber í huga að fíkn á oftast rætur sínar að rekja til þess að fólki líður illa og hefur ekki í önnur hús að venda en lyf (lögleg eða ólögleg) til að gera lífið bærilegt. Þá hjálpa lyf og faglegur samtalsstuðningur.
Að tala sig frá breytingu
Kenningin um að allir sem eru í neyslu séu í afneitun stenst ekki nánari skoðun. Margir vilja þó ekki viðurkenna fíknina útávið fyrr en allt er komið í þrot, vegna þess að fólk óttast fíkla stimpilinn.
Ef þú vilt fá einhvern til að tala af einlægni um neyslu og fíkn, er stimpill og fordæming eitthvað sem ber að forðast. Ef þú byrjar á að segja að hann/hún eigi við vandamál að stríða, tekurðu afstöðu með hér er vandamál sem þarf að breyta hlið málsins. Þú kallar á þetta er sko ekkert vandamál andstöðu frá þeim sem þú talar við.
Því meira sem þú rökstyður þína hlið málsins þeim mun meira ver hinn aðilinn hina hliðina. Fólk sem sett er í þessa stöðu getur bókstaflega tala sig frá því að breytast.
Stjórnmál og samfélag | Breytt 5.6.2022 kl. 19:57 | Slóð | Facebook
2.6.2022 | 18:24
Fæddur hræddur
Sumir virðast fæddir með þeim ósköpum að eiga auðveldara en aðrir með að verða hræddir. Þessu má líkja við ofurvirka reykskynjara sem pípa í tíma og ótíma svo varla er hægt að rista brauðsneið án þess að ærast af hávaða.
Þeir sem fæðast með ofurvirkt viðvörunarkerfi þjást oft af stöðugum kvíða, eru óöruggir, eirðarlausir, svartsýnir og þola illa álag og spennu. Þeir eiga oft erfitt með svefn og hafa tilhneigingu til að finnast flest óyfirstíganlega erfitt. Lyf sem auka virkni vissra taugaboðefna í heilanum gera oft mikið gagn fyrir þessa einstaklinga. Nærri lætur að um sjö af hundraði hafi einkenni einhvertíma ævinnar sem gefa vísbendingu um að viðkomandi geti hafa erft ofur virkt viðvörunarkerfi. Á Íslandi eru því líklega yfir tuttugu þúsund einstaklingar með þetta vandamál.
1.6.2022 | 17:49
Karlagildran og yfirhershöfðinginn
Margt hefur verið reynt til að fá karlmenn til að opna sig meira tilfinningalega. Að þora að sýna veikleika og leita sér aðstoðar í veikindum eins og krabbameinum, en átta af tíu körlum með krabbamein leita eingöngu eftir stuðningi frá maka.
Kvennagildrur
Gjarna er talað um kvennagildrur þegar bent er á kerfisbundnar hindranir sem aftra því að konur nái jöfnuði á við karla. Dæmi um þetta er þegar hjón ákveða að konan þurfi að taka út meirihluta fæðingaorlofs vegna þess að karlinn hafi hærri laun. Þetta verður spádómur sem uppfyllir sig sjálfkrafa. Afleiðingin verður að konur eru lengur frá launavinnu en karlar. Flestir gera sér grein fyrir þessu.
Karlagildrur
Færri gera sér grein fyrir því að það eru líka til karlagildrur þar sem karlmennskuímyndin heftir karla til að leita sér aðstoðar í veikindum. Þetta á ekki síst við um karla í stjórnunarstörfum. Dæmi um þetta var þegar Sverker Göranson yfirhershöfðingi Svía keyrði sig í þrot fyrir nokkrum árum og fór í veikindaleyfi í kjölfarið. Það leið ekki á löngu áður en háðsglósur fóru að heyrast í fjölmiðlum meðal annars frá þekktum háttsettum konum. Innihaldið var eitthvað á þá leið að það væri augljóst að aumingja maðurinn hefði ekkert stress þol. Undir þetta tók einn helsti háðsádeiluþáttur sænska ríkisútvarpsins (Public service). Undirtónninn var sá að það væri ekki sæmandi karlmanni, hvað þá hershöfðingja, að vera að þessu væli.
31.5.2022 | 22:01
Hlutverk heilsugæslu og skóla þegar foreldri deyr
Alþingi samþykkti í júní 2019 nýjar lagagreinar þar sem réttindi barna í kjölfar fráfalls foreldris eru betur skilgreind en áður var. Þar segir meðal annars:
Dánarvottorðið
Þegar einstaklingur andast skal læknir sem gefur út dánarvottorð kanna hvort hinn látni hafi átt barn undir lögaldri. Reynist svo vera skal viðkomandi læknir eins fljótt og unnt er tilkynna andlát foreldrisins til heilsugæslunnar þar sem barnið á lögheimili.
Heilsugæslan
Heilsugæslan skal, í samráði við félagsmálanefnd í því sveitarfélagi þar sem barn á lögheimili og foreldri eða forsjáraðila, hafa frumkvæði að samvinnu við skóla barnsins. Þó verkferlar séu nú mun skýrari en áður skortir enn nokkuð uppá að sérfræðiþekking og reynsla sé til staðar á hverjum stað. Það er því mikilvægt að byggja upp miðlæga handleiðslu fyrir fagfólk í heilsugæslu og skólum, sem er aðgengileg allstaðar á landinu.
Skólinn
Samkvæmt Aðalnámsskrá skulu leik- og grunnskólar hafa sérstaka áfallaáætlun sem hugsuð er sem vinnuáætlun um hver gerir hvað, í hvaða röð og hvernig, til að geta á sem faglegastan hátt brugðist við skyndilegum áföllum nemenda líkt og þegar foreldri deyr. Samkvæmt nýu lögunum er það þó heilsugæslan sem ber ábirgð á að veita barninu þann stuðning sem því ber samkvæmt lögum. Áfallateymi skóla á því rétt á því að leita til fagaðila á heilsugæslu.
Stuðningur við fagfólk
Í könnunum sem Krabbameinsfélagið lét gera meðal fagfólks í leikskólum og grunnskólum, kom fram skýr þörf fyrir gott aðgengi að faglegum utanaðkomandi stuðningi við fagfólkið sem vinnur með börnum við þessar aðstæður. Nánari upplýsingar má nálgast á vef verkefnisins: https://www.krabb.is/born/
30.5.2022 | 20:42
Læknadóp og mannfyrirlitning
Getur verið að það sé samband á milli mikillar lyfjanotkunar á Íslandi og þess að Íslendingar koma hæstir út úr prófum sem meta sálræna og líkamlega líðan fólks. Erum við kannski að nota lyfin rétt? Í stað þess að ofnota þau.
Umræða um svokallað "læknadóp" ber alltof oft keim af fordómum, mannfyrirlitningu og hatri. Auðvita þurfa margir lyf til að vinna á vanlíðan, svefnleysi og verkjum. Meðtalin lyf gegn þunglyndi, ópíat lyf gegn krónískum verjum og vanlíðan, lyf gegn kvíða, streitu, bipolar, svefntruflunum og ofvirkni.
Mörg þessara lyfja eru ávanabindandi. Það er að segja að þú þarft að nota þau yfir lengri tíma. En allt tal um svokallað "læknadóp" er poppúlístísk hatursumræða, full af mannfyrirlitningu.
30.5.2022 | 16:18
Þversögn sælunnar
Hamingjuleitin tekur á sig margar myndir. Sumir leita að henni í fjölskyldu- og vinatengslum, aðrir í áhættusömum ævintýrum, trúarbrögðum, ástinni og veraldlegum gæðum. Það hefur lengi verið ljóst að erting ákveðinna heilastöðva með rafskautum eða efnum framkalla upplifun af sælu. Upplifun sem er svo mögnuð að margir neytendur missa áhugann á að leita hamingjunnar á öðrum stöðum. Þeir telja sig hafa höndlað hina fullkomnu sælu. Uppgötvun vellíðunarstöðva í heilanum hefur ýtt undir vonir um möguleika á þróun efna sem örva þessar stöðvar án neikvæðra aukaverkana.
Hugmyndin um sælupillu án aukaverkanna er skiljanleg, en þversögn. Því er nefnilega þannig farið að stöðugt sæluástand verður fljótlega viðmiðunarástand, hið hversdagslega ástand. Sæluáhrifin vara bara tímabundið.
Þegar einhver upplifir hæðstu mögulega sælu verður það viðmiðunarástandið. Vegna þess að ekki er til nein meiri sæla er þetta ástand óþolandi í lengdina. Þetta er þversögn sælunnar. Ef hversdagurinn er byggður á hinni fullkomnu sælu er ekki lengur mögulegt að upplifa þá jákvæðu breytingu sem er forsenda sæluupplifunar. Það er ekkert eftir. Eina leiðin til að upplifa aftur sælu, er að fara í fráhvarf og hrapa niður sælustigann. Það er afskaplega óþægilegt. Nái viðkomandi að staldra við nógu lengi á neðstu þrepum sælustigans til að skapa nýtt hversdagsástand, á viðkomandi ef til vill ennþá möguleika á eðlilegu lífi?
Ríkidæmi
Þetta er ekki ósvipað því sem gerist þegar fólk reynir að verða ríkt. Sá sem á ekki neitt verður ríkur um hríð þegar hann eignast eina geit. En fljótlega er hann bara maður sem á eina geit og þráir að eignast tvær. Eignist hann tvær og þrjár og fjórar, verður hann glaður. Á einhverjum tímapunkti hættir hann að vera fátækur, en hann verður aldrei ríkur. Ríkidæmi er nefnilega svipað alsælu að því leitinu til að það felst í breytingu frá einu þrepi yfir á annað. Það er því hægt að verða ríkur, en ekki að vera ríkur. Meðan þú getur eignast meira, ertu aldrei ríkur.
Hamingja
Þó sæla og ríkidæmi geti verið hluti af því að höndla hamingjuna tímabundið, þá er hamingjan allt annað og meira. Ólíkt sælu og ríkidæmi, þá getur hamingja verið viðvarandi. Hamingjusamur einstaklingur upplifir innri ró og sátt við hlutskipti sitt. Að leita að hamingju í ríkidæmi, völdum og sælu getur í versta falli hindrað okkur í að höndla hamingjuna. Innhverf íhugun, núvitund, bæn og þakklæti eru leiðir margra til hamingju. Traust djúp vinátta virðist einnig stuðla að hamingju. Þó við getum orðið en ekki verið rík og alsæl, þá er mögulegt að verða og vera hamingjusamur.
Stjórnmál og samfélag | Breytt 1.6.2022 kl. 20:19 | Slóð | Facebook
29.5.2022 | 13:20
Óþolandi
24.9.2021 | 21:51
Að sligasts undan oki excellblaðsins
10.11.2020 | 12:08
Fluttur aftur heim
Ég flutti aftur heim til Íslands vorið 2017. Var þá búinn að vera tæp 30 ár í Svíþjóð. Ætla aldrei aftur til útlanda komist ég hjá því. Mestalagi til Færeyja eða Vestmannaeyja.
21.7.2018 | 20:12
PÓLITÍSKUR RÉTTTRÚNAUR eða lýðræði
PÓLITÍSKUR RÉTTTRÚNAUR
Hér í Svíþjóð er í höfuðvígi Konsensusmenningarinnar (það sem sumir vilja kalla (pólitískan rétttrúnað).
Konsensus þýðir einfaldlega að þeir sem fylgja ekki pólitísku línunni, eru að brjóta pólitískan "rétttrúnað". Konsensus er frábært fyrirbæri þar sem markmiðið er að allir hafi áhrif á niðurstöðuna. Staðreyndin er hinsvegar sú að konsensus ákvarðanir eru alltof sjaldan bornar undir atkvæði. Fólk jánka því sem leiðtoginn túlkar sem sameiginlega niðurstöðu hópsins eftir ýtarlega umræðu, ÁN OPINNA LEYNILEGRA KOSNINGA.
Það væri allt í lagi, ef endanlega ákvarðanatakan væri fyrir opnum tjöldum, en ekki bara með handauppréttingu eins og gjarna tíðkast í sænskri skonsensus ákvarðanatöku.
Auðvita ætti að bera allar konsensus tillögur undir leynilega atkvæðagreiðslu. Konsensus án slíkrar "leynilegrar" (ei rekjanlegrar) athvæðagreiðslu eru í raun dulið einræði.Það er því miður hættulegt lýðræðinu til lengdar.
Stjórnmál og samfélag | Breytt 7.6.2022 kl. 20:11 | Slóð | Facebook
25.6.2018 | 21:35
Læknir eða vísindamaður
Það er rangt að Ole Petter Ottesen, sé rektor Karólínska háskólasjúkrahússins í Svíþjóð. Það rétta er að Ole Petter er rektor við Karolinska institutet sem er háskóli á sviði heilbrigðisvísinda. Karólinska háskólasjúkrahúsið er sjúkrahús, ekki háskóli.
Til að færa þetta í íslenskan búning, þá er rektor Háskóla Íslands ekki yfirmaður Landspítala háskólasjúkrahús.
Ole Petter er því ekki yfirmaður sjúkrahússins "Karolinska háskólasjúkrahúsið" frekar en rektor Háskóla Íslands er yfirmaður Landsspítala háskólasjúkrahús.
Þetta skiptir máli þegar afstaða er tekin varðandi mistök í starfi.
Það er munur á vísindalegum mistökum og/eða fölsunum annarsvegar og klínísku starfi hinsvegar.
Læknir reynir alltaf að gera allt sem í hennar valdi stendur til að hjálpa sínum skjólstæðingum og að byggja það eins og hægt er á vísindalegum rannsóknum.
Læknar eru oft að vinna á mærum þekkingar og visku.
Það er ekki auðvelt.
Tómas og Óskar nafngreindir í úrskurði | |
Tilkynna um óviðeigandi tengingu við frétt |
13.7.2017 | 17:54
Óhæfir yfirmenn
Rannsóknir okkar á Íslenskum börnum hafa fyrir löngu gefið sterkar vísbendingar um að það sé eitthvað alvarlegt í gangi varðandi of mikla skjánotkun...:
1) https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22874734
2) https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25045838
.... það þarf að taka þetta alvarlega.
Ofnotkun snjalltækja og atvinnustreita er að stórum hluta á ábirgð yfirmanna. EKKI senda póst og skilaboð til starfsfólks utan umsamins vinnutíma.
Það er því miður oft þannig að óhæfir yfirmenn reyna að koma eigin streitu yfir á undirmenn með því að senda skilaboðin áfram.
Verkalýðshreifingin verður að taka á þessu máli.
Stjórnmál og samfélag | Breytt 19.6.2022 kl. 19:14 | Slóð | Facebook
4.2.2017 | 13:01
Siðferðileg skylda
Allar rannsóknir benda til þess að aukið aðgengi að áfengi leiði til aukinnar neyslu og að aukin neysla leiðir til aukningar á fjölda ofneytenda.
Fólk sem á í erfiðleikum með að hemja áfengisneyslu og er að reyna að draga úr neysluna (eða hætta alveg), þarf oft að sniðganga áfengi til að byrja með. Það mun ekki auðvelda þessum stóra hóp að taka fyrstu skrefin ef áfengi verður selt í matvöruverslunum.
Þeir ofneytendur sem verða að hætta eða draga verulega úr notkun áfengis, til að skaða ekki sjálft sig og aðra, eru líklega um 20% fullorðinna áfengisneytenda á aldursbilinu 30-70 ára (sænskar tölur). Þessi stóri hópur teygir anga sína inn í svo til allar fjölskyldur á Íslandi.
Mín niðurstaða er því sú að það sé hættulegt skref að leyfa sölu á áfengi í matvöruverslunum.
Verði þetta hinsvegar raunin, er stjórnvöldum siðferðilega skylt að auka verulega fjármagn til forvarna og meðferðamála.
Sagt mesta afturför í lýðheilsu | |
Tilkynna um óviðeigandi tengingu við frétt |
14.1.2017 | 20:31
Fíkn er heilbrigðisvandi
Það er mikið til í þessu hjá Sigvalda. Forvarnir eru lykillinn. Fíkn er heilbrigðisvandi frekar en lögreglumál. Við náðum gríðarlega góðum árangri í að sporna gegn nikótínfíkn m.a. tóbaksreykingum með öflugu forvarnarstarfi sem fólst í fræðslu og samræðum við krakka í grunnskóla. Ekki hótunum um fangelsi. Það er hægt að ná sambærilegum árangri í öðrum fíkniefnavörnum ef rétt er að málum staðið. Það er ég sannfærður um. Að því sögðu þá tel ég að allt tal um svokallað "læknadóp" sé skaðlegt og vinni gegn raunhæfum forvörnum. Það verður alltaf hægt að misnota lyf. Upplýstar samræður við unglinga er eina raunhæfa leiðin til að draga úr notkun vímu- og fíkniefna.
Það forvarnastarf sem við þróuðum hjá Krabbameinsfélaginu gegn reykingum á árunum 1970-1990, að frumkvæði Þorvarðar Örnólfssonar, skilaði feikna góðum árangri, en það tók tíma. Það má vel lýta til þess sem fyrirmynd fyrir annað forvarnastarf. Krabbameinsfélagið gerði langtíma áætlun. Allir bekkir í gunnskólum landsins (frá og með 11 ára bekk) voru heimsóttir árlega af sérþjálfuðum sendikennurum (fræðslufulltrúum). Vel var fylgst með þróun mála meðkönnunum í samráði við Borgarlækni og Landlækni.
Kannanir eru ennþá framkvæmdar af vísindamönnum, nú á vegum Rannsókna og greiningar. Hinsvegar vantar mikið uppá þann þátt sem snýr að markvissum árlegum heimsóknum í skólana í dag. Ég tek gjarna að mér í samráði við Heilbrigðisyfirvöd að byggja aftur upp slíka vettvangsstarfsemi með fókus á vímu-/fíkniefni og misnotkun lyfja, en þá verða stjórnvöld að taka um það pólitíska ákvörðun og setja stefnuna á 20 ára forvarnaverkefni. Það er nefnilega þannig að það fræ sem sáð er í 12 ára bekk ber ekki ávöxt fyrr en nokkrum árum síðar og aðeins ef vel er hirt um garðinn.
Lögðu hald á talsvert magn fíkniefna | |
Tilkynna um óviðeigandi tengingu við frétt |
Stjórnmál og samfélag | Breytt 15.1.2017 kl. 13:56 | Slóð | Facebook
25.11.2016 | 10:54
Sparireikningar uppgripavinnufólks
Katrín skilar umboðinu | |
Tilkynna um óviðeigandi tengingu við frétt |
4.11.2016 | 09:14
Erum við kannski að nota lyfin rétt?
Getur verið að það sé samband á milli mikillar lyfjanotkunar og þess að Íslendingar koma hæstir út úr prófum sem meta sálræna og líkamlega líðan fólks. Erum við kannski að nota lyfin rétt? Í stað þess að ofnota þau.
Umræða um fíkniefni og svokallað "læknadóp" ber alltof oft keim af fordómum, mannfyrirlitningu og hatri. Auðvita þurfa margir lyf til að vinna á vanlíðan, svefnleysi og verkjum. Meðtalin lyf gegn þunglyndi, ópíat (og kanabíót) lyf gegn krónískum verjum og vanlíðan, lyf gegn kvíða, streitu, maníu, svefntruflunum og ofvirkni.
Líklega eru mörg þessara lyfja "ávanabindandi". En allt tal um svokallað "læknadóp" er poppúlístísk hatursumræða, full af mannfyrirlitningu.
Vafasamt Norðurlandamet í lyfjanotkun | |
Tilkynna um óviðeigandi tengingu við frétt |
28.10.2016 | 14:42
Grýla fjárglæframanna
Það er afar ógeðfelt að erlendir fjárglæframenn auglýsi í Íslenskum fjölmiðlum og noti mynd af Seðlabankastjóra Íslands eins og Grýlu til að reyna að hræða þjóðina. Gott hjá Fréttablaðinu að neita að birta áróðurinn. Skil ekkert í Mogganum að birta þetta. Er þetta löglegt? Er hægt að nota myndir af fólki á þennan hátt, að því forspurðu? Er ekki a.m.k. höfundaréttur á myndinni?
27.10.2016 | 17:44
Háir hælar
Stjórnmál og samfélag | Breytt s.d. kl. 17:51 | Slóð | Facebook